-
2020
Kültür Bakanlığı tarafından desteklenen Safranbolu’nun Korunması ve Sağlıklaştırılması Projesi kapsamında 1979 yılında kamulaştırıldı ve restorasyonu yapıldı. 16.12.1981’de eğitim merkezi olarak hizmete açılan Kaymakamlar Müze Evi Safranbolu Çarşısı içinde, Hıdırlık Yokuşu Sokağı üzerinde yer alıyor. Günümüzde turistlerin ziyaretine açık olan evin mülkiyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndadır. Kaymakamlar Müze Evi, XVIII. ve XIX. yüzyıl Türk toplumunun kültürünü, yaşam tarzını yansıtan; yapısı, cephe ve planı nedeniyle özgün bir Türk evi niteliğinde olan kültürel bir mirastır. XIX. yüzyıl başında yapıldığı sanılan evin sahibi Safranbolu kışlası kumandanı Hacı Mehmet Efendi’dir. Hacı Mehmet Efendi’ye, karşılığı yarbay olan Kaim-Makam denildiği için evleri halk arasında bu isimle söylenegeldi.
Kaymakamlar Müze Evi, üç katlı ve yedi odalı yapısı ile özgün bir mimariye sahiptir. İki ayrı sokaktan iki ayrı girişi bulunan eve, zemin kattaki çift kanatlı büyük kapıdan giriliyor. Sade görünümlü kapının üzerinde erkek misafirler için kalın halka, kadın misafirler için küçük halka bulunuyor. Kapının üst pervazında evin sigorta ettirildiğini kanıtlayan eski bir sigorta şirketinin (Balkan) levhası bulunuyor. Kapıdan hayat denilen ve günümüzde kafeterya olarak kullanılan bölüme geçiliyor. Evin zemin kat duvarları yapıya taşıma gücü ve dayanıklılık sağlamak için taştan yapılmıştır. Üst katların dış cephesi ise ahşap çatkılı ve kerpiç dolguludur. Evin taban ve tavan tahtaları, dolaplar, kapılar ve oymalar sarıçamdan ve cevizden yapılmıştır. Çatının saçaklarının uzun tutulmasının nedeni evi yağmurdan korumaktır. Evin en önemli özelliklerinden biri de duvarların dışındaki her şeyin ahşap olması ve bu malzemeler birbirine tutturulurken çivi kullanılmamasıdır. Evin birinci ve ikinci katı farklı bölümlerden oluşuyor. Birinci katın merdiven başındaki iki oda selamlık, karşıdaki bölüm ile üst kat ise haremdir. Eski Türk evlerinin haremlik, selamlık uygulamasına göre tasarlanması, evde bulunan kadınların rahat hareket edebilmesini sağlamıştır. Bu katta bulunan dönme dolap, selamlık ile harem arasında yemek servisinin yapılmasını sağladı. Şöyle ki, kadınlar yaptıkları yemekleri mutfaktan, bir dönme dolap aracılığı ile erkeğe verirlerdi. Yemek dönme dolabın bir gözüne konduktan sonra yemeği koyan kadın tahtaya vurur, dolabın arkasında kalan kişi de yemeğin hazır olduğunu bu şekilde anlar ve dolabı çevirerek yemeği alırdı. Böylelikle kadınlar ve erkekler birbirlerini görmezlerdi. Kalabalık aile tipine göre tasarlanan evin içindeki odalarda sedirli oturma düzeni mevcuttur. Ayrıca her odada yer sofrasında yemek yeme, yer yatağında yatma, yatakların konulduğu yüklük içerisinde gusülhanede yıkanma olanağı bulunuyordu. Dolayısıyla evde ayrı yatak odaları bulunmamaktadır. Odadaki dolapların içinde yüklük kısmında yatak, yorgan ve yastık bulunuyordu. Bu bölmelerin altında banyo yapmak için tasarlanmış hamamlık denilen alan yer alıyor. Odalarda sergen denilen ve zamanında odalar güzel koksun diye buralara sabun konulan raflar bulunuyor. Evin alt katında ana mutfak, üst katında ise kalabalık zamanlarda kullanılan ikinci mutfak bulunuyor. Mutfağın hemen yan tarafında kiler yer alıyor. Evde çok sayıda pencere bulunduğu için ev çok ışık alıyor. Her pencerenin ahşap oyma işçiliğinin güzel örneklerini yansıtan ve tül perde görevi gören kapağı bulunuyor. Odaların tavanları ceviz ve çam kerestesinden yapılmış ahşap süslemelerle bezelidir. Çocuğun dikkati dağılmasın diye evde sadece çocuk odasının tavan süslemesi bulunmuyor. Günümüzde ziyaretçiler için harem ve selamlıkta bulunan odalarda ev yaşantısını canlandırmak için döneme özgü kıyafet giydirilmiş mankenler, döneme ait eşyalar bulunmaktadır ve yerel müzik eşliğinde ev gezilebiliyor.
Referanslar
Muammer A. ve Kuş, A. (1999). Müzekent Safranbolu (4.Baskı). Karabük: Safranbolu Hizmet Birliği Kültür Yayını No:1; Safranbolu Evleri (2019). Kaymakamlar Gezi Evi, https://www.safranboluevleri.net/kaymakamlar-gezi-evi/, (Erişim tarihi: 17.04.2019); Safranbolu Kaymakamlığı (2019). Kaymakamlar Gezi Evi, http://www.safranbolu.gov.tr/kaymakamlar-gezi-evi, (Erişim tarihi: 17.04.2019); Safranbolu Turizm Danışma Bürosu (2019). Kaymakamlar Müze Evi, https://safranboluturizmdanismaburosu.ktb.gov.tr/TR-166062/kaymakamlar-muze-evi.html, (Erişim tarihi: 17.04.2019).