Zengin bir tarihi geçmişe sahip olan Kastamonu MÖ XVIII. yüzyılda Gasların yurdu olmuştur. Ardında Hititler, Firigler, Kimmerler, Lidyalılar, Persler, Pontuslular, Romalılar ve Bizanslıların yönetimine geçmiştir. Romalıların bu bölgede kurduğu Paflagonia adını verdikleri şehrin merkezi olan Pompei-Polis Höyüğü bugünkü Taşköprü ilçesinde bulunmaktadır. Kastamonu Kalesi de Bizans hanedanı Komenoslar tarafından yapıldı. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasıyla birlikte bir Türk inanç ve kültür şehri haline gelen Kastamonu’da, Selçuklu ve Osmanlılar döneminden günümüze gelen birçok idari, dini, ticari ve kültürel yapılar bulunmaktadır. Şehir, tarihi doku içerisinde, manevi atmosferi ile Türk-İslam kültürünü ve medeniyetini günümüze kadar koruyarak gelmesinden dolayı Evliyalar Şehri ismiyle de anılmaktadır.

Bir Türk şehri olan Kastamonu’nun Kalesi’nin Bizanslılar’dan cuma günü alındığı ve ilk cuma namazının burada kılındığı rivayet edilmektedir. Bu nedenle bu tür camiler için Türk İslam geleneğinde Fetih Camii ismi kullanılıyor. Kale, şehrin merkezinde yer alan en yüksek tepede adeta şehrin tacı gibi durmaktadır. Orijinal olarak yapılan kaleden günümüze sadece kalenin iç kısmı ulaşmıştır. Kalenin dış duvarları ise XVIII. yüzyılda yok olmuştur. Kalenin altyapısı son dönem Bizans mimari özelliğini taşırken günümüze kadar ulaşan kısmı Beylikler döneminde tamirattan geçirilmiştir. Bu nedenle Kalede yapılan değişiklikler Türk mimarisini yansıtmaktadır. Osmanlılara geçtikten sonra yüz yıl müddetle muhafız edildikten bir müddet sonra terkedilmiş, zaman içerisinde harap olmuştur. 1943 depremi kalenin daha da harap olmasına yol açmıştır. 2005 yılında Kastamonu Belediye Başkanlığı tarafından restorasyon ve onarımı yapılarak tekrar açılmıştır. Kale içerisinde zindanlar, sarnıçlar, kaçış tünelleri ve Bayraklı Sultan olarak anılan türbe de yer almaktadır.

112 metre yükseklikteki tepenin üzerinde yer alan kale güneyden kuzeye 155 metre, doğudan batıya 30-50 metre arası genişliktedir. On beş büyük kule ve burç bulunmaktadır. Yapısı taş ve harçtan oluşmaktadır. Aralarda ahşap hatıllar da kullanılmıştır. Kalenin orta kısmındaki dehliz şeklinde merdivenli yol ile Kale kapısı mevkiinden dış surlara ulaşılmaktadır. Bu dehliz hem kale dışından erzak malzeme alımını sağlayan hem de bir kuşatma esnasında halkın barındığı bir mekân olarak kullanılmıştır. Kale hakkında mevcut olan bir halk efsanesi de bulunmaktadır. Efsaneye göre Bizans tekfurunun kızı Moni ile bir Türk komutanı birbirlerine âşık olmuşlardır. Türk komutan kastım Moni diyerek aşkını ilan etmiştir. Ancak tekfur buna onay vermeyerek kızını kaleden aşağı atarak öldürmüştür. Bu efsanevi aşka şahitlik eden kentin adı da Kastamonu olarak anılmaya başlamıştır.