Van Hakkâri karayolu üzerindeki Güzelsu beldesinde yer alan kale, Van’a 60 kilometre Gürpınar’a ise 39 kilometre uzaklıktadır. Güzelsu adının Farsça karşılığı olan Hoşap diye de anılmaktadır. Anlam olarak iyi veya tatlı suya karşılık gelmektedir. Hoşap’ın bilinen tarihi Urartular’a kadar gitmektedir. Bu dönemde Hoşap Kalesi’nin güneydoğuya açılan Tuşba-Kelişin ordu yolu ile Van-Kotur doğu yolunun kesiştiği kavşak noktasında askeri bir tesis olarak kurulduğu kabul edilmektedir. Urartular’dan sonra Van ve çevresi ile birlikte Hoşap, Pers, İskender, Selevkos, Roma ve Bizans egemenlinde kaldı. Ortaçağ’da Vaspurakan Krallığı'nın şehirleri arasında yer aldı. XI. yüzyıldan itibaren Türklerin hâkimiyetine girmiştir

Selçuklular’la başlayan Türk hâkimiyeti, İlhanlılar döneminde devam etmiştir ve bu dönemde Vilayet-i Ermen olarak adlandırılan Van eyaletinin bir şehriydi. Daha sonra Karakoyunlular hükümdarı Kara Yusuf tarafından Mahmudiler olarak adlandırılan Kürt aşiret Hoşap’a yerleştirilmiştir. Mahmudi Beyi Sarı Süleyman Bey tarafından kale 1643 yılında yeniden yaptırılmıştır. Kale, Mahmûdî Kalesi ve Narin Kale adlarıyla da bilinmektedir.

Burada Mahmudiler, kendi adlarıyla anılan bir beylik kurdular. Osmanlı döneminde, Osmanlı-Safevi mücadelelerinde Osmanlılar’dan yana tavır koyup başarı göstermeleri neticesinde kendilerine birtakım imtiyazlar verilmiştir. Hoşap’da günümüze kadar sağlam kalan kalede yaşayan bu beyler varlıklarını 1839 Tanzimat Fermanı’nın ilanına kadar sürdürmüştür. İç içe üç surla çevrilen kalede iki cami, üç hamam, çeşmeler ve yeraltı zindanları bulunmaktadır. İç kale kapısının üzerindeki armanın yanlarında zincirle bağlı iki aslan motifi yer almaktadır. Kalenin altındaki Hoşap Çayı üzerinde Zeynel Bey’in yaptırdığı tarihi köprü bulunmaktadır.

Kalenin içerisine kuzeydeki büyük burçtan girilmektedir. Yirmi altı metre çapında ve duvarları dört metre kalınlığında olan burç, Mahmûdî Beyi Sarı Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Muntazam kesme taşla örülen burcun mimarisi gibi kayalar arasına gizlenen bir insan boyunda olan küçük kapısı da dikkat çekicidir. İç kalenin en yüksek ve manzaraya hâkim noktasına inşa edilen seyir köşkü bazı araştırmacılara göre kalenin sarayıdır. Doğu-batı doğrultusunda uzanan 12 köşeli ve kenar uzunlukları birbirinden farklı yamuk bir plana sahip olan köşke kuzeybatıdaki kapıdan girilmektedir. Yapı, giriş bölümü ile zemine çıkan iki kademeli merdiven boşluğu dışında üç katlıdır. Zemin katında güney beden duvarlarına bitiştirilen bir hamamla hizmetli odaları olduğu sanılan bazı mekânlar mevcuttur. İç kalenin ikinci bedeninde bulunan harem kısmı seyir köşkünün batısına yerleştirilmiş ve meyilli zemin üzerine oturtulduğundan iki bölüm halinde planlanmıştır. Doğudaki büyük bölümün yalnızca dış duvarları ayakta kaldı, içyapısı tamamen yıkıldı, kalan izlerden iki katlı olduğu ve üzerinin ahşap malzemeli düz damla örtüldüğü anlaşılmaktadır.