Fethiye Kuzugöbeği Mantarı

Coğrafi İşaretli Ürün TARIMSAL ÜRÜNLER Mantar

Kuzugöbeği mantarı, pürüzlü bir üst kısım ile kalın, boş bir sap yapısına sahiptir. Üst kısmı girintili ve çıkıntılı alanlarla (alveoller) kaplı olup yuvarlak ya da koni şeklinde olabilir. Gençken rengi kahverengimsi sarıdan başlayarak zamanla daha koyu bir kahverengine dönüşür. Sap kısmı genellikle beyaz veya beyazımsı bir renge sahiptir. Kuzu göbeği mantarı, Fungus alemi içerisinde, Morchellaceae familyasında ve Morchella (gerçek kuzu göbeği mantarı) cinsinde sınıflandırılmaktadır. Latince adı Morchella Conica veya Morchella Deliciosa olan kuzugöbeği mantarı, son derece kıymetli bir türdür. Fethiye kuzugöbeği mantarı da bu mantar çeşitleri arasında yer almaktadır. Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası, Fethiye kuzugöbeği mantarı ile ilgili olarak mahreç işareti başvurusunu 17.01.2025 tarihinde C2025/000018 dosya numarasıyla Türk Patent ve Marka Kurumuna gerçekleştirmiştir.

Yetişme alanı oldukça geniş bir alana dağılmıştır. Örneğin; nehir vadileri, yanmış araziler, terk edilmiş kömür ocakları, kazı alanları, odun çentikli peyzaj bölgeleri, eski hızar civarları, meyve bahçeleri ve zarar görmüş ormanlık alanlar gibi yerlerin etrafında çınar, defne, dişbudak, karaağaç, akçaağaç, meşe ve kayın gibi ağaçların altında yetiştiği gözlemlenmektedir. Genellikle çeşitli çam ormanlarının altında mevsim koşullarına uygun olarak yetişebilen bu mantar türü, lezzetinin yanı sıra Avrupa'dan gelen yüksek mantar talebi nedeniyle oldukça fazla ilgi görmeye başlamıştır. Kuzugöbeği mantarı, genellikle ilkbaharda mart, nisan ve mayıs aylarında görülür. Türkiye'de en yaygın olarak bulunduğu yerler arasında İzmir-Bergama, Muğla, Aydın, Denizli, Sinop, Kastamonu, Çanakkale ve Balıkesir illeri yer almaktadır. Bu mantar türü nadiren de olsa Türkiye'nin diğer bölgelerinde de bulunabilmekte ve satışı yapılabilmektedir. Tıbbi açıdan pek çok yararı bulunan kuzugöbeği mantarı doğal antibiyotik olarak oldukça fazla insan tarafından tercih edilmektedir. Kuzugöbeği mantarının çorbası yapılabilmekte ve farklı sebzelerle bir araya getirilebilmektedir. Ayrıca yumurta, soğan ve biberle kızartılmakta, gözlemesi yapılmaktadır. Bu nedenle yerel halk tarafından sıkça tüketilen bir mantar türüdür.

Festivaller eğlenceli, özel ve alışılmadık etkinliklerdir. Yerel ürünlerin ve kültürel özelliklerin tanıtımı için düzenlenir. Bu etkinlikler, bir bölgenin tarihsel ve kültürel unsurlarının yanı sıra yerel yemek ve içeceklerin sergilenmesine yardımcı olarak turizmin cazibesini artırmaktadır. Bu bağlamda ülkemiz çeşitli temalara sahip birçok ulusal ve uluslararası festivale ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle yemek kültürü üzerine yoğunlaşan festivaller öne çıkmaktadır. Alaçatı Ot Festivali, Muğla Bal ve Kültür Festivali, Diyarbakır Karpuz Festivali, Rize Hamsi Festivali, Yeşilüzümlü ve çevresindeki Kuzugöbeği Mantar Festivali bu etkinliklere örnek olarak verilebilir. Muğla'nın Fethiye ilçesine bağlı Yeşilüzümlü Beldesi'nde her yıl nisan ayında düzenlenen Yeşilüzümlü Kuzugöbeği Mantar Festivali mantar türlerinin tanıtımını yapma, bu mantar türlerinin ekonomik değerine, bilinçli toplanmasına ve tüketilmesine vurgu yapma amacıyla düzenlenir. Ayrıca festivalde farklı sosyo-kültürel ve sanatsal etkinliklere, müzik performanslarına ve panellere yer verilir. Mantar festivalleri, mikoloji turizmini geliştirmek açısından etkili bir yöntemdir. Bu etkinlikler, mantar toplama yarışmaları, mantar yemeklerinin tadımı, doğa gezileri ve mantar konulu etkinlikler gibi çeşitli aktiviteleri kapsamaktadır. Bu bağlamda Fethiye'de gerçekleştirilen Yeşilüzümlü Kuzugöbeği Mantar ve Dastar Festivali, katılımcıların ilgisini çekebilecek önemli bir etkinlik olarak öne çıkmaktadır.

Referanslar

Bahar, O., Özdemir, Ö. ve Akyürek, S. (2020). Yeşilüzümlü kuzugöbeği mantar ve Dastar Festivali’nin kırsal kalkınma ve kültürel değerler üzerindeki rolü, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 21(46): 131-159. https://dergipark.org.tr; Dalgın, T., Güner, B., Çeken, H. ve Kara, E. (2025). Mikoloji ve mikolojik turizm açısından muğla ili potansiyeli üzerine bir değerlendirme, Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 7(17): 1-12. https://dergipark.org.tr/tr; Sürücü, Ç., Bekar, A. ve Kocatürk, E. (2017). Gastronomi festivallerinin algılanan destinasyon imajına ve tekrar ziyaret etme niyetine etkisi: Fethiye Yeşilüzümlü ve yöresi kuzugöbeği mantar festivali örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2): 28-36 . DOI: 10.21325/jotags.2017.109; Taşkın, H. ve Büyükalaca, S. (2012). Kuzu göbeği (Morchella) mantarı, Bahçe, 41(1): 25-36. https://dergipark.org.tr; Türk Patent ve Marka Kurumu (2025, 9 Haziran). Fethiye kuzugöbeği mantarı. https://ci.turkpatent.gov.tr (Erişim tarihi:09.06.2025).

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: