Euromos Antik Kenti Kazısı

ARKEOLOJİK KAZI VE YÜZEY ARAŞTIRMASI Yerleşim Kazısı

Euromos Antik Kenti, Muğla'nın Milas ilçesi Selimiye Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Kentte yürütülen ilk arkeolojik araştırmalar ise 1967 yılında Prof. Dr. Ümit Serdaroğlu tarafından başlatılmıştır. 1975 yılına kadar süren bu ilk dönem kazılarında özellikle Zeus Lepsynos Tapınağı çevresinde yoğunlaşıldı. Ancak 36 yıl boyunca çalışmalar durdu ve kent sessizliğe büründü. 

2011 yılında kazılar yeniden canlandırıldı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izinleri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi koordinasyonunda Prof. Dr. Abuzer Kızıl başkanlığında sürdürülen bilimsel kazılar, günümüzde de devam etmektedir. Bu yeni dönemde başta Zeus Lepsynos Tapınağı olmak üzere tiyatro, agora, hamam, kent surları ve nekropol alanlarında hem bilimsel kazı çalışmaları hem de restorasyon faaliyetleri yürütülmektedir. Böylece Euromos, yalnızca arkeologların değil, aynı zamanda tarih, sanat tarihi ve mimarlık araştırmacılarının da yoğun ilgisini çeken bir antik kent haline gelmiştir. 

Önemli Kazı Bulguları

Antik kentte son yıllarda yapılan kazılarda çok sayıda dikkat çekici buluntu ortaya çıkarılmıştır: Zeus Lepsynos Tapınağı: Antik dünyanın en iyi korunmuş tapınaklarından birisidir. Bazı sütunlarda bağışçıların adları yazılıdır. Ancak kimi sütunların yivsiz ve süslemesiz bırakılması tapınağın tamamlanmadığını göstermektedir. Tapınakta 2021 yılında yapılan kazılarda, Arkaik Döneme (yaklaşık 2550 yıl önce) ait iki ünik Kouros heykeli ele geçmiştir. Heykellerden biri çıplak, diğeri ise kısa etekli ve deri zırhlı olarak betimlenmiştir. Ellerinde aslan figürü tutmalarıyla dikkat çeken bu eserler, Anadolu’da nadir görülen bir ikonografiye sahiptir. Tapınakta ele geçen yazıtlar bölgenin ve kentin tarihsel sürecine ışık tutar. Nekropol kazılarında Arkaik, Klasik, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait kiremit mezarlar, terrakota süslemeler ve çeşitli mezar eşyaları ortaya çıkarılmıştır. Bunlar, ölü gömme gelenekleri ve dönemin inançları hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Kazılarda yalnızca Klasik ve Roma dönemine değil, aynı zamanda Bizans dönemine ait mimari kalıntılara da ulaşılmıştır. Bu durum, Euromos’un tarih boyunca farklı kültürlerce kullanılmaya devam ettiğini gösterir.

Restorasyon Çalışmaları 

Kazı ekibi, yalnızca arkeolojik kazılar değil, aynı zamanda restorasyon faaliyetleri de yürütmektedir. Özellikle Zeus Lepsynos Tapınağı’nın ayağa kaldırılmasında büyük ölçüde  orijinal mimari bloklar kullanılmış ve uygulamada  antik yapım tekniklerine sadık kalınmıştır. Böylece tapınak hem özgünlüğünü korumakta hem de ziyaretçilere görsel açıdan etkileyici bir deneyim sunmaktadır.

Euromos Antik Kentinin Önemi

  • Arkeolojik Önemi: Batı Anadolu’da, antik dönemden Bizans’a kadar uzanan çok katmanlı bir tarih sunmaktadır. 
  • Sanatsal Önemi: Bulunan kouros heykelleri ve mimari süslemeler, Anadolu heykeltıraşlık sanatına dair yeni bakış açıları kazandırmaktadır. 
  • Kültürel Önemi: Kentin kalıntıları, Karia bölgesinin dini, sosyal ve politik yaşamına ışık tutmaktadır. 
  • Turistik Önemi: Günümüzde Euromos, yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktalarından biri haline gelmiştir. Tapınak, özellikle fotoğrafçıların ve antik kent meraklılarının ilgisini çeker. 
Referanslar

Kızıl, A. (2022a), Euromos Agorası kuzey stoa üzerine bir ön değerlendirme. Höyük 9, 1–32; Kızıl, A. (2023), A round altar with a Carian inscription from Euromos. Kadmos, 62(1–2), 43–51; Kızıl, A. (2025). Labrys and ears on the orthostat block in the southern cella wall of Zeus Lepsynos Temple at Euromos: An iconographic approach. Belleten 89, 1–25; Kızıl, A. ve Çur, M. (2025). Euromos Antik Kenti 2023 yılı kazı ve restorasyon çalışmaları, 44. Kazı Sonuçları Toplantısı 4, 13–28; Kızıl, A. ve Doğan, T. (2014), Euromos 2013 yılı kazı çalışmaları, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1, 401–425; Serdaroğlu, Ü. (1971), Euromos 1969 - 1970. Anatolian Studies, 21, 47–48.

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: