Engelliler Plajı

Plaj

Engelsiz plajlar, yürüme yollarının yanı sıra özel rampalar ile tekerlekli sandalye kullanmakta olan bireylerin denize kolayca ulaşmalarını sağlamayan ortamlardır. Plaj içerisinde yer alan özel donanımlar sayesinde, bireylerin güvenli bir biçimde denize ulaşmalarına olanak sağlarlar. Plajların bulunduğu noktalarda, kadın erkek soyunma kabinleri, oturağı olan duş alanları ve engelli tuvaleti bulunmaktadır. Engelsiz plajlar, denizin ve sahil kesiminin herkese uygun bir şekilde hizmet vermesini ve engelli bireylerin kimseye bağımlı olmadan ahşap platformlar sayesinde sahil alanına geçerek, bir asansör sistemiyle denize girmesine olanak sağlamaktadır. Aynı zamanda bu plajlar, engellilere özel şezlonglar ile güneşlenme fırsatı da sunmaktadır.

Özellikle mavi bayraklı plajlarda, tuvalet ile plaj arasında rampa ve engellilerin araç geçişlerine kolaylık sağlayacak yolun olması, engelli bireylerin kullanıma yönelik tasarlanmış uygun standartlarda; plaj içerisinde veya tesiste plaja yakın bir konumda tuvalet bulundurulması bir zorunluktur. Aynı zamanda, zorunluluk olmasa bile; denize giriş olanakları (kum ve denizde kullanılabilen engelli şezlongu, iskeleden engelli iniş asansör sistemi, deniz içerisine kadar iniş rampası), engellilere özel şemsiye ve şezlongların ayrılması, engelli araçlarına yönelik otopark, söz konusu bütün engellilere yönelik olanakları gösteren yönlendirme işaretlerinin bulunması tavsiye edilmektedir.

Engelli plajları yalnızca engelli bireyleri sosyal yaşama katılmasında etkili olmakla kalmamakta aynı zamanda turizm açısından da önemli katkılar sunmaktadır. Engelli dostu turizm anlayışı çerçevesinde turizm çeşitliliğinin ve kapsayıcılığının artmasına imkân sağlamakta, ekonomik ve sosyal anlamda da yararlı olmaktadır.

Engelli plajları (engelsiz plajlar), toplum içerisinde engellilik durumuna yönelik farkındalığın artmasına katkı sağlamakta ve bazı ön yargıların önüne geçilmesine yardımcı olmaktadır. Bunun yanı sıra turizm çalışanlarının engelli bireyler ile ilgili eğitimler alması, hizmet kalitesinin artmasına olanak sağlamakta ve toplum genelinde olumlu bir etki oluşturmaktadır. 

Engelli bireylerin turizm faaliyetlerine katılımını artırmak amacıyla Avrupa’da çeşitli örnek uygulamalar hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda İspanya, 2000 yılından itibaren engellilere özel plaj projelerini uygulamaya koymuştur. Ayrıca yalnızca engelli bireylere hizmet sunma konseptiyle öne çıkan “Confortel Hotel” zinciri, ülkenin en önemli turizm işletmeleri arasında yer almaktadır. Benzer şekilde Fransa, engelli bireylerin yaşam koşullarını iyileştirmek adına 2.385 kurumu seferber etmiş ve toplamda 44 adet engelli plajı hizmete açmıştır. Bu plajlar, gerek teknik altyapı gerekse personel yönünden tamamen engelli bireylerin ihtiyaçlarına uygun şekilde düzenlenmiştir.

Türkiye’de de son yıllarda engelli bireylerin turizm faaliyetlerine daha etkin biçimde katılmalarını sağlamak amacıyla çeşitli hukuki düzenlemeler ve sosyal projeler hayata geçirilmiştir. Bu gelişmeler, kıyı turizmi başta olmak üzere farklı turizm türlerine erişimi kolaylaştırmakta ve kapsayıcı turizme önemli katkılar sunmaktadır. Özellikle “Engelli Plajları” uygulaması, bu alandaki somut gelişmelerin başında gelmektedir. Sayısı her geçen yıl artan bu plajlar, fiziksel erişilebilirlik, güvenlik, ulaşım ve personel desteği gibi yönleriyle engelli bireylerin ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır.

Türkiye genelinde sayısı 26’ya ulaşan engelli plajları, farklı coğrafi bölgelerde yer almakta ve şu şekilde sıralanmaktadır: Lara (Antalya), Ayazma (Bozcaada), Mudanya (Bursa), Karaburun (İzmir), Kumbahçe (Bodrum,) Turgutreis (Bodrum), Bitez (Bodrum), Ortakent (Bodrum), Gümbet (Bodrum), Gündoğan (Bodrum), Türkbükü (Bodrum), Sarsala (Dalaman), Taşlıca Halk Plajı (Datça,) Hastaneönü (Datça), Hayıtbükü (Datça), Palamutbükü (Datça), Orcey Otel Önü (Datça), Karaincir (Datça), İnlice (Fethiye), Ekincik (Köyceğiz), İçmeler (Marmaris), Güllük (Milas), Ören (Milas), Boğaziçi (Milas), Sarçed (Ortaca) ve Akyaka Plajı (Ula).

Referanslar

Bulgan G. Dünyada ve Türkiye’de Engelli Turizme İle İlgili Yapılan Çalışmalar, Akademik Bakış Dergisi, 2015: (50): 102-125; Eryılmaz B. Turizmde Engelli Pazarının Değerlendirilmesi ve Bodrum Örneği. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Güleryüz, U. (2024). Bitlis ilindeki kıyı turizminin geliştirilmesi ve engelliler plajı önerisi. İçinde; N. Elmastaş ve F. Adıgüzel (Editörler), Bitlis turizm araştırmaları (ss. 47–58). Akademisyen; https://mugla.bel.tr/haber/engelsiz-plajlarda-deniz-keyfi, (Erişim tarihi: 25.06.2025); https://www.mavibayrak.org.tr/turkiye/icerik.aspx?icerik_refno=52, (Erişim tarihi: 25.06.2025); https://www.mavibayrak.org.tr/turkiye/plaj.aspx?plaj_refno=1857, (Erişim tarihi: 25.06.2025).

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: