Engelsiz Turizm
Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama
Engelli, kök olarak engel kelimesinden türeyen bir kelimedir. Kavram olarak bir işin gerçekleşmesini önleyen pürüz, handikap olarak tanımlanmaktadır. Kavramdan da anlaşılabileceği gibi engelli birey fiziksel veya zihinsel engele sahip olan kişileri ifade etmektedir. Engelli bireyin turist haline ise, engelli turist denilmektedir. Turizm endüstrisi doğası gereği her ırk, din, dil ve renkten insana ev sahipliği yapmaktadır. Engelli bireyler turizm endüstrisinin misafirlerinden sadece biridir.
Seyahatleri esnasında engelli bireyler sahip oldukları konfor alanının dışına çıkmaktadırlar. Engelli bireylerin konfor alanı sağlıklı bireylerinkinden farklılık gösterebilmektedir. Çünkü engelli bireyler günlük yaşantılarında özel ihtiyaçlara sahip olabilmektedir (Braille alfabesi, tekerlekli sandalye, solunum cihazı gibi). Seyahatleri esnasında gittikleri yeni yerde de bu özel ihtiyaçlarını karşılayabilmek bir engelli birey için elzemdir. Engel türüne ve seviyesine göre ulaşım, konaklama, yeme-içme ve rekreatif faaliyetlerin neredeyse tümünde engelli bireylerin ihtiyaçları farklılaşmaktadır. Engelin türü ve seviyesi önemlidir çünkü bazı engel türüne sahip bireylerin turizm endüstrisine dahil olabilmesi mümkün değil veya hayati tehlike yaratabilecek niteliktedir. Engelli bireylerin ihtiyaç duyduğu düzenlemelerin sağlanması ve özellikle tanıtılması engelli bireylerin izolasyon seviyelerini azaltmakta, seyahatlerini sorunsuz geçirebileceklerinin sinyallerini vermektedir. Seyahatleri sırasında herhangi bir ayırıcı uygulamaya maruz kalmayacağı hissi engelli bireylerin turizm faaliyetlerine katılma oranlarını arttırabilecek niteliktedir. Günümüzde her dokuz kişiden biri engelli statüsünde yer almakta, dünyamızda 720 milyondan fazla bireyin engelli olduğu bilinmektedir. Türkiye’deki engelli birey sayısının ise son verilere göre sekiz buçuk milyon civarında olduğu düşünülmektedir.
Engelli birey sayısının bu denli fazla oluşu ve engelli bireylerin psikososyal olarak turizm hareketliliklerine ihtiyaç duyması (kaynaşma ihtiyacı) turizm endüstrisi elemanlarının engelli turistlerin ihtiyaç duydukları altyapı ve üstyapı hizmetlerini sağlamak durumunda olduğunu ortaya koymaktadır. Turizm çekiciliğine sahip bir yer veya bir ulaştırma faaliyeti planlanırken engelli bireylerin ihtiyaç duyabilecekleri özel düzenlemelerin hesaplanarak planlamaya dahil edilmesi engelsiz turizm hareketinin ilk basamağıdır. Bu bağlamda sağlık, şehir içi ulaşım, müze ve örenyerlerindeki altyapılar, konaklama işletmelerindeki odaların dizaynı gibi unsurların engelli bireylere uygun ve kolaylık yaratacak şekilde planlanması bir destinasyonun engelsiz kabul edilebilmesi için duyulan gereklilikler arasındadır. Net bir tanım ortaya koymamız gerekirse; engelli bir bireyin turizm hareketi boyunca herhangi bir erişim sorunu yaşamadan gezmesi, eğlenmesi, konaklaması kısacası istediği şekilde tatilini tamamlayarak kendi konfor alanına geri dönmesini amaçlayan modele Engelsiz turizm denilebilir.
Referanslar
Çizel, B. ve Çizel, R. (2014). Engellilerin Turizm Kısıtları ve Turist Olma Niyeti İlişkisinde Aracı Değişkenler: Motivasyon Gücü ve Öğrenilmiş Çaresizlik, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25 (2): 176-189; MÜSİAD (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği Cep Kitapları. İstanbul: Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği; WHO (2011). World Report on Disability. World Health Organization; Yenişehirlioğlu, E. ve Türkay, O. (2013). Engelli Turistlerin Konaklama İşletmelerinde Kabul Görme Düzeyine Yönelik Algılama ve Sorunlar: Karşılaştırmalı Nitel Araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Yenişehirlioğlu, E. ve Türkay, O. (2013). Engelli Turistlerin Konaklama İşletmelerinde Kabul Görme Düzeyine Yönelik Algılama ve Sorunlar: Karşılaştırmalı Nitel Araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.