16.04.2003 tarihinde kabul edilen ve 29.04.2003 tarihinde yayınlanan 4848 sayılı yasa gereğince Kültür Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı’nın birleşmesi sonucu kuruldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı’nın yeniden yapılanması kapsamında, 10.07.2018 tarih ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı 1 numaralı kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı. İl Müdürlüğü’ne bağlı il halk kütüphanesi müdürlüğü, müze müdürlüğü ve turizm danışma bürosu bulunmaktadır.

İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında görevleri, kültür faaliyetleri ile ilgili görevler, turizm faaliyetleri ile ilgili görevler ve idari ve mali işler ile ilgili görevler olarak sınıflandırılmaktadır. Müdürlük tarafından belirlenen ildeki turizm türleri; kültür turizmi, inanç turizmi ve doğa turizmidir. Aktiviteler; dağ ve doğa yürüyüşü, mağara turizmi, sportif olta balıkçılığı, yaban hayatı ve kültürel alanların ziyareti olarak belirlenmiştir. İl genelinde tescilli, 24 adet arkeolojik sit alanı, üç adet savunma amaçlı yapı; 96 adet dini yapı, 13 adet eğitim amaçlı yapı, 527 adet sivil mimarlık örneği, 14 adet ticari yapı, sekiz adet ulaşım yapısı, altı adet üretim yapısı, altı adet mimari kalıntılar, 53 adet su mimarisi; beş adet ölü gömme yapısı ve beş adet hayvan yetiştiriciliği yapısı bulunmaktadır.

Müdürlüğe bağlı Diyarbakır Müzesi, Silvan Atatürk Evi Müzesi, Cahit Sıtkı Tarancı Evi Kültür Müzesi ve Ziya Gökalp Müzesi olmak üzere dört adet müze ve Çayönü Örenyeri bulunmaktadır. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almaktadır. Silvan Malabadi Köprüsü ise, 2016 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer aldı.