Ege Bölgesi’nin güneydoğusunda yer alan ve Kalkolitik Çağ’dan beri kesintisiz yerleşime sahip olan ildir. Ege, İç Anadolu ve Akdeniz bölgeleri arasında bir geçit durumundadır. Doğuda Burdur, Isparta, Afyonkarahisar, batıda Aydın, Manisa, kuzeyde Uşak, güneyde ise Muğla illeri ile komşudur. Şehrin yüzölçümü 11.868 kilometrekare ve denizden yüksekliği 354 metredir. İlçeleri; Pamukkale, Merkezefendi, Acıpayam, Babadağ, Baklan, Bekilli, Beyağaç, Bozkurt, Buldan, Çal, Çameli, Çardak, Çivril, Güney, Honaz, Kale, Serinhisar, Tavas ve Sarayköy’dür. Denizli, antik çağlardan beri coğrafi konumu sebebiyle ticaretin ön planda olduğu bir yerleşimdir. Bugün, dokuma, konfeksiyon, turizm, mermer, traverten, kablo ve metal iplik sektörlerinde, kendi imkanlarıyla gelişen bir il modeli olarak gösterilmektedir.

Denizli’de dokumacılığın kökeni antik dönemlere dayanıyor. Önceleri, ev ve atölye tipi küçük sanayii şeklinde gerçekleştirilen ham bez üretimi, daha sonra büyük sanayi tesislerine dönüştü. Günümüzde, modern sanayi tesislerinde yapılan üretimlerin yanında el dokumaları ve otantik tekstil ürünleri de üretiliyor. Denizli mermeri ve traverteni ise, kalitesi ile dikkat çekiyor. Sadece Denizli’ye özgü olan traverten taşı, Türk Patent Enstitüsü tarafından Meşe adı ve coğrafi işaret belgesiyle tescillendi. Denizli çok çeşitli ürünün tarımının yapılabildiği bir ildir. Denizli’nin mevcut jeotermal kaynakları tarımın yanı sıra, termal turizmde ve elektrik üretiminde kullanılıyor. Akköy-Buldan, Yenicekent-Sarayköy havzasındaki jeotermal kaynaklar sayesinde son yıllarda organik seracılık konusunda da ilerleme kaydedilmiştir. Bunun yanında Türkiye’deki leblebi üretiminin yüzde 70’ini Serinhisar ilçesi karşılıyor. Halen Türkiye’nin en önemli bağ ve şarapçılık merkezlerinden olan Denizli, Anadolu’nun bilinen en eski üzümlerinden Çalkarası üzümünün de anavatanıdır. Bekilli, Güney ve Çal ilçelerinde son yıllarda şarap üzümcülüğü gelişti ve aile işletmelerinde yapılan şarapçılık büyük kapasiteli bir sektör haline geldi.

Denizli doğal, tarihi ve kültürel zenginlikleri ile önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. Yılda yaklaşık 2,5 milyon turisti ağırlamaktadır. Hierapolis, Laodikea, Tripolis, Herakleia, Attuda ve Colossae gibi 30’a yakın antik şehir, 20’den fazla höyük ile önemli bir uygarlık merkezidir. Travertenleri ile ünlü Pamukkale ve antik kutsal şehir Hierapolis, dünyaca ünlü bir destinasyondur. Pamukkale örenyerindeki Hierapolis Antik Kenti’nin en büyük yapılarından biri olan 2000 yıllık Roma hamamı, 1984 yılından beri Hierapolis Arkeoloji Müzesi olarak hizmet vermektedir.

Antik dönemden günümüze Denizli, termal su kaynakları yönünden dünyanın en zengin alanları içerisinde gösterilmektedir. Pamukkale, Karahayıt, Akköy, Yenicekent, Sarayköy arasında uzanan bölgede, sıcaklıkları 35ºC ile 240ºC arasında değişen, sağlık açısından son derece yararlı ve kaliteli termal sular sayesinde yılın 12 ayı nitelikli tesislerde termal tedavi gerçekleştiriliyor ve turizm faaliyetleri sürdürülüyor. Denizli’nin termal suları birçok hastalığa şifa oluyor.

Konaklama kapasitesine bakıldığında, il merkezinde 19 turizm işletme belgeli otel, 18 belediye belgeli otel, Pamukkale Mahallesi’nde iki turizm işletme belgeli otel, Karahayıt Mahallesi’nde sekiz turizm işletme belgeli otel, diğer ilçelerde dört turizm işletme belgeli otel ve Sağlık Bakanlığı’ndan belgeli dokuz termal otel bulunuyor. Ayrıca il merkezinde 10 turizm işletme belgeli lokanta mevcuttur. Bu anlamda Denizli, mevcut konaklama tesislerinin olanakları, Pamukkale Üniversitesi'nin toplantı salonları ve belediyenin kongre ve fuar merkezleri ile kongre turizmine de ev sahipliği yapmaktadır.

Hierapolis antik kentinde bulunan ve Hz. İsa’nın 12 havarisinden biri olan St. Philippe Martyriumu ve Mezarı, Laodikea antik kentinde bulunan İncil’de adı geçen yedi kiliseden biri olan Kutsal Haç Kilisesi, Tripolis antik kentinin piskoposluk düzeyinde kutsal bir şehir olması, Colossae antik kentinde Asya’nın en büyük kilisesi olan St. Michael Kilisesi’nin bulunması, yarı tanrı kahraman Herakles adına kurulan ve tıp doktorları ile ünlü olan Herakleia Salbace antik kenti ve Karya ile Frigya arasındaki sınır olan Attuda antik kentinde bulunan eski dini merkezler, Denizli’nin inanç turizmi açısından da önemli bir potansiyele sahip olduğunun göstergesidir. Apollon Leirbenos Tapınağı, Tabae antik kenti, Eumenia kenti, şaraplık üzümleri ile meşhur olan ve şarap tanrısı Dionysos’un ismini taşıyan Dionysopolis antik kenti de önemli inanç turizmi merkezleri arasındadır. Ayrıca, Denizli’deki Akhan ve Çardakhan kervansarayları, UNESCO Kültürel Miras Geçici Listesi'ndedir. İl merkezinde, Mustafa Kemal Atatürk’ün 4. 02. 1931 tarihinde Denizli’ye gelişinde konuk edildiği ev, Etnografya Müzesi olarak hizmet veriyor.

Denizli ekoturizm alanında zengin bir potansiyele sahiptir. Damlataşı, sarkıtları, dikitleri ve termal suyuyla Kaklık Mağarası ve 145 metre uzunluğundaki Dodurgalar Keloğlan İni Mağarası turizm açısından oldukça elverişlidir. Yatağan Kefe Yaylası, Topuklu Yaylası, Bağbaşı Yaylası, Çivril Akdağ Tokalı Kanyonu, Çameli Emecik Gavur Deliği Kanyonu, tekne ve kanolarla gezmenin mümkün olduğu Kale İneğiz Kanyonu, içinde Bizans ve Roma dönemlerine ait antik kaya mezarları olan Çal Kısık Kanyonu ve Bozkurt Karakısık Kanyonu turizme hizmet eden diğer turizm alanlardır. Bunların yanında kamp yeri ve sportif olta balıkçılığı açısından Buldan Süleymanlı Yayla Gölü, su kuşları için de önemli bir yaşam ortamı oluşturan Çivril Işıklı Gölü Su Kuşları Koruma Alanı, Türkiye’nin en yaşlı karaçam ormanının bulunduğu Beyağaç Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı, Acı Göl, Adı Güzeller Baraj Gölü ve Eşen Göleti, sportif olta balıkçılığı ve su sporları potansiyeli açısından önemli olan göllerdir. Honaz Dağı, Çökelez Dağı, Bozdağ, Çameli Yaylacık Dağı, Beyağaç Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı, Karcı Dağı, Babadağ ve Bozdağ, dağ ve doğa yürüyüşün etkinliklerine; Pamukkale örenyeri yamaç paraşütü ile balon turizmine hizmete veriyor. Honaz Dağı Milli Parkı, Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı, Akdağ ve Babadağ, barındırdıkları endemik bitkileri ile botanik turizmine; Işıklı Gölü, Çardak Acıgöl, Buldan Süleymanlı Gölü, kuş gözleme turizmine, Batı Anadolu Bölgesi’nin en büyük kayak merkezi olabilecek kapasitede doğal pistleri mevcut olan Bozdağ, yayla, kış ve kayak turizmine elverişli diğer alanlardır.

Alışveriş turizmi bakımından ise il merkezindeki tarihi Kaleiçi Çarşısı, Denizli’nin ilk kurulduğu yer olarak biliniyor. Günümüzde tekstil, ayakkabı, bakır ve demir el sanatları gibi ürünlerin satıldığı Denizli’nin en eski çarşısı olma özelliğini sürdürüyor. Babadağlılar İşhanı, yöreye ait dokuma ve havluların satıldığı, turistlerin rağbet ettiği yerlerdendir. Pamukkale-Denizli yolu üzerinde tekstil fabrika satış ve hediyelik eşya mağazaları yer alıyor. Denizli-Muğla-Antalya Karayolu Cankurtaran Mevkii’nde el dokuma halı mağazalarında ise yün ve ham ipekten dokunan halıların satılıyor.

Gastronomi turizmi açısından Denizli mutfağı oldukça zengin bir potansiyele sahiptir. Kuru patlıcan dolması, patlıcan közlemesi, taratorlu börülce salatası, ebegümeci salatası, filiz salatası, kedi börülcesi çorbası, tarhana çorbası, ovmaç çorbası, tas kapaması, sirkeli et, etli nohut, tandır, kol dolması, ciğer sarma, arabaşı, keşkek, saçta işkembe yöreye özgü yemekler arasındadır. Ekmek olarak evlerde, yufka, şipit, bazlama yapılıyor. Ayrıca Denizli’nin yıllardır değişmez yöresel lezzeti olan, yapımı ustalık isteyen, odun fırınında pişen bir tür tandır kebabı olan Denizli kebabı turistlerin yoğun ilgisini çekiyor. Kuzu etinin; özel yapılmış fırında, odun ateşinin karşısında yavaş yavaş kızarmasıyla oluşan, çatal bıçak kullanılmadan servis edilen Denizli kebabı, oldukça lezzetli bir kebap çeşididir. Bunların haricinde duruşu ve uzun ötüşü ile dikkat çeken, geçmişi antik çağlara kadar uzanan yerli bir ırk olan Denizli horozu; kendine has ezgisi, kıyafetleri ve ağır figürleri ile kökeninde efelerin kahramanlığını anlatan Denizli zeybeği; Yatağan ilçesindeki demircilik sanatının ürünlerinden olan bıçaklar ve literatüre “yatağan” adıyla giren palalar; çömlekçilik sanatı olarak Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine alınan, Serinhisar, Tavas, Sarayköy ve Çivril ilçelerinde üretilen testi, toprak bardak, küp, saksı, vazo ve süs eşyaları, beş bin yıllık camcılık geleneğini sürdüren el imalatı cam ürünler, Denizli’nin turizm değerleri arasındadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Başkan, A. E. (2014). Bir Denizli Seyahati (Üçüncü baskı). Denizli: Güney Ege Kalkınma Ajansı Denizli Yatırım Destek Ofisi Yayınları; Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2013). Denizli Turizm Değerleri. Denizli: Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları; Denizli İl Kütür ve Turizm Müdürlüğü (2001). Denizli’de Turizm. Denizli: Denizli İl Kütür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları; Güney Ege Kalkınma Ajansı (2019). Denizli Tanıtım Kitapçığı, http://geka.gov.tr/2956/denizli-tanitim-kitapcigi, (Erişim tarihi: 10.12.2019).