De Chateaubriand, François-René

Seyyah ve Seyahatname Seyyah

(1768 - 1848)

XIX. yüzyıl Fransız edebiyatı yazarlarından François- René De Chateaubriand, 1768 yılında dünyaya geldi. 1789 Fransız Devrimi sonrası devrim ordularına karşı savaştı, ardından kraliyete başkaldırarak Amerika’ya gitti. Burada birkaç yıl yerlilerle yaşayan Chateaubriand, ülkesine döndü. Napolyon döneminde, 1804 yılında Fransa’nın Roma Büyükelçiliği’nde, Berlin ve Londra’da da kısa bir süre büyükelçilik görevinde ve 1822-24 yılları arasında da dışişleri bakanlığı görevlerinde bulundu.

Ülkesine döndüğünde Atala isimli romanını yayımladı. 1798 yılında annesinin ölümünün ardından Hıristiyanlığın öğretilerine daha çok yakınlaştı ve 1802 yılında Le Gênie Du Christianisme (Hıristiyanlığın Dehası) adlı eseri kaleme aldı. Söz konusu kitabında Hıristiyanlığın yüzyıllar boyunca Avrupa kültürünü, mimarlığını, sanat ve edebiyatını besleyip kamçılayan bir güç olduğunu vurguladı. Aydınlanma sonrasında dinin kaybettiği itibarı geri kazandırmak için bir çaba içine girilmesi gerektiğini savundu ve böylece Napolyon tarafından eser beğenildi ve onay aldı.

1806 yılında doğu yolculuğuna çıktı. Mora Yarımadası ve bazı adaları ziyaret ettikten sonra İstanbul’a geldi ve kısa bir süre bu şehirde kaldıktan sonra Kudüs’e hareket etti. Seyyah, doğu yolculuğuna ilişkin izlenimlerini 1811 yılında Itinéraire de Paris a Jerusalem (Paris-Kudüs Yolculuğu) adlı eserinde kaleme aldı. İstanbul’a gelir gelmez edindiği ilk izlenimleri kısaca dile getirdiği kitabında İstanbul’un canlı panoramasını gözler önüne serdi. Evrenin en güzel manzarası dediği bu şehre hayran kaldığını belirterek büyükelçi refakatinde İstanbul’u ve değerli anıtlarını ziyaret etti. Kentte kısa bir süre kaldı, dönemin insanları ve yapılarını kıyaslayan satırlar dile getirdi. Biraz daha uzun kalacağını sandığı İstanbul limanında uygun bir gemiye nakledildiği için sadece altı saat kalan seyyah, o sırada gördüğü detayları adeta roman betimlemeleri gibi en ince ayrıntı ve duyguların zenginleştirdiği cümlelerle yazıya aktardı. Giderken İstanbul’dan hemen ayrıldığına sevindiğini, ama kaldığı saatler boyunca da şehre hayran olduğunu belirtti.

Yararlanılan Kaynaklar

Chateaubriand, R. F. (2004). Paris İstanbul Kudüs Bir Seyyahın Günlüğü (Yay. Haz. E. Balkış). İstanbul: İlkbiz Yayınevi; Ebersolt, J. (1999). Bizans İstanbul’u ve Doğu Seyyahları (Çev. İ. Arda). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.; Gürer, S. (2013). XVII-XVIII ve XIX. Yüzyıllarda Fransız Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları; Nalçacı, N. N. ve Çetinkaya, N. (2010). François René De Chateaubriand. İstanbul’un 100 Seyyahı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.