De Bruyn, Cornelius

Seyyah ve Seyahatname Seyyah

(1652 –1727)

Hollandalı ressam ve seyyah Cornelius de Bruyn, 01. 10. 1674’te Lahey’den başladığı uzun bir Avrupa seyahatinden sonra, İtalya üzerinden denizyoluyla 17. 07. 1678’de İzmir’e geldi. Beş aya yakın İzmir’de kalan De Bruyn, 4 Aralık’ta İstanbul’a yolculuk yapan bir Türk subayı ile bir ağanın kafilelerine katılarak bu kentten ayrıldı. Başka bir Hollandalı tüccar ve iki Fransız ile birlikte, karadan Manisa ve Balıkesir yoluyla Bandırma’ya ve oradan da bir gemi ile 14 Aralık’ta İstanbul’a ulaştı. Bir buçuk yıl kadar İstanbul’da kalan De Bruyn, 01. 07. 1680’de buradan ayrıldı ve denizyoluyla 6 Temmuz’da tekrar İzmir’e döndü. Yedi ay kadar İzmir’de kaldıktan sonra, 11. 02. 1681 tarihinde İzmir’den denizyoluyla ayrılarak Sakız ve Rodos’a uğrayıp, Mısır, Kutsal Topraklar ve Suriye’yi içine alan bir seyahate çıktı. İki yıl süren bu seyahatinde dört ay Mısır’da kaldı ve buradan Kutsal Topraklar ve Suriye’ye geçti. Kutsal Topraklar ve Suriye’de, 21. 07. 1681’den 06. 04. 1683’e kadar, Yafa, Kudüs ve çevresi, Ramala, Karmel Dağı, Tabor Dağı, Ölü Deniz, Beytüllahim, Nasıriye, Akka, Beyrut, Lübnan Dağı, Trablusgarp, Sayda, Sur ve Halep olmak üzere birçok yeri gezdi. Gezisi en son Halep’te bitti ve tekrar İzmir’e dönmek için, bir kervanla Halep’ten İskenderun’a geçerek beş gün kadar burada kaldı. Bir ticaret gemisi ile 15. 04. 1683’te İskenderun’dan hareket ederek 19 Nisan’da Kıbrıs’ın Larnaka limanına vardı ve 15 Mayıs’a kadar Kıbrıs içinde geziler yaptı. Kıbrıs’tan sonra 30 Mayıs’ta gemi ile Antalya’ya geldi ve böylece Osmanlı İmparatorluğu içindeki bu seyahatinin ikinci aşamasını tamamladı. De Bruyn, Antalya’da 10 gün kadar Fransız konsolosunun misafiri olduktan sonra 10 Haziran’da bir kervanla hareket etti ve 23 Haziran’da İzmir’e ulaştı. Burada bir buçuk yıla yakın bir süre daha kaldıktan sonra 25. 10. 1684’te Venedik’e gitmek üzere gemi ile Türkiye’den ayrıldı. Böylece De Bruyn’ın Türkiye dâhil Osmanlı İmparatorluğu içindeki seyahati, toplam altı yıl üç ay sekiz gün sürdü ve bu sürenin dört yıla yakın bölümü Türkiye’de geçti.

Resim eğitimini Theodor van den Schueri’den aldı, daha sonra Roma’ya giderek sanatını geliştirdi. Theedor van der Schuer’in yanında eğitim alması zamanında ufak seyahatlerde bulunan ustasına özenmesine ve içindeki seyahat etme arzunun alevlenmesine sebep oldu. 1678 yılında çıktığı Doğu gezisi sırasında deniz yoluyla önce Ege Adaları’na ve İzmir’e gitti, buralarda çok sayıda resim yaptı. Daha sonra karayoluyla İstanbul’a geldi ve bir yılı aşkın bir süre burada kaldı. 1703 Nisan ayı sonlarında de Bruyn, adı Jacob Daviedof olarak kaydedilmiş olan bir Ermeni tüccarı ile birlikte Isfahan’dan Moskova’ya gitti. Moskova Nehri, Oka ve Volga’ya doğru yelken açtı ve sonunda Astrakhan’a ulaştı. Bu bölgelerde çok miktarda desen üretti. Büyük İskender tarafından tahrip edilmiş bir şehir olan Persepolis’in çizimleri bir sansasyona neden oldu. Amsterdam’ın Belediye Başkanı Nicolaes Witsen ve Royal Society üyesi onun çizimlerini edinmek istediler. Bu süre içinde yaptığı İstanbul panoraması, Sarayburnu ve Galata görünümlerinden oluşan desenleri 1698 ve 1700 yıllarında basıldı, kitabın büyük bir ilgi görmesi üzerine 1714 yılında Fransızca baskısı da yapıldı. Sanatçının haritacı anlayışıyla yaptığı İstanbul görünümleri döneminin önemli görsel belgeleridir. Correlius de Bruyn’e ait Voyage au Levant adlı eserinde yer alan gravür, geniş bir bakış açısıyla Üsküdar tarafından bakılarak yapıldı. Şematik bir anlatıma sahip olan resimde, önemli mimari anıtlarıyla Sarayburnu, Haliç ve Galata betimlendi.

Yararlanılan Kaynaklar

Tütüncü, M. (2017). Hollandalı Seyyahlar Cornelius De Bruyn ve Pieter Van Woensel Seyahatnamelerinde İzmit, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu III; Umunç, H. (2008). Türkiye’de Hollandalı Bir Seyyah: Cornelis De Bruyn ve Gözlemleri, Ankara Hollanda Yükseköğretim Enstitüsü (Nederlands Instituut voor Hoger Onderwijs (NIHAJ) konferans özeti olarak sunulmuştur; https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-b/bruijn-cornelis-de/cornelis-de-bruijn-1652-1727/, (Erişim tarihi:13.11.2019).