Coğrafya bilimi ve insanlığın doğayla etkileşimi üzerine bilgi veren önemli kültürel ve eğitim merkezleridir. Bu müzeler, özellikle haritalar, coğrafi araçlar, doğal kaynaklar, toprak örnekleri, iklim modelleri ve insan yerleşimlerinin tarihi gibi çeşitli temaları ele alan alanlara verilen addır.

Coğrafya müzeleri, coğrafya bilimiyle ilgili objeleri, belgeleri ve verileri sergileyen özel müzelerdir. Bu müzeler, bilim insanlarının çalışmalarını, eski ve modern haritaları, navigasyon araçlarını, jeolojik buluntuları ve coğrafi keşiflerle ilgili belgeleri içerir.

Türkiye'de belirgin bir "Coğrafya Müzesi" tanımıyla bilinen çok az kurum bulunmakla birlikte, coğrafya bilimine odaklanan koleksiyonlar ve sergiler, genellikle daha geniş bilim müzelerinin bir parçası olarak yer almaktadır. Bu kamsamda öne çıkan müzeler şu şekildedir:

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi (İstanbul): İslam coğrafyacılarının ve bilim insanlarının eserlerini içerir. Haritalar, küreler ve astronomik aletler sergilenir.Özellikle, İslam dünyasında coğrafya biliminin gelişimine ışık tutar.

Harita Genel Müdürlüğü Müzesi (Ankara): Türkiye'nin haritacılık tarihine odaklanır.Eski haritalar ve modern haritalama teknolojileri yer alır.

Jeoloji Müzesi (MTA, Ankara): Türkiye'nin jeolojik yapısını ve doğal kaynaklarını sergiler. Yer altı haritaları, fosiller ve taş örnekleri bulunur.

Dünya çapında ise coğrafya bilimine ayrılmış çeşitli müzeler bulunmaktadır. Bazıları şunlardır:

Royal Geographical Society (Londra, İngiltere): Coğrafya keşiflerinin tarihi belgelerini barındırır.Dünyanın ilk haritalarını ve ünlü kaşiflerin seyahat notlarını içerir.

National Geographic Museum (Washington, ABD): Haritalar, fotoğraflar ve küresel keşiflerle ilgili sergilere ev sahipliği yapar.

Kartografi ve Coğrafya Müzesi (Viyana, Avusturya): Avrupa’nın haritacılık tarihi üzerine yoğunlaşır.

Coğrafya müzeleri olarak adlandırılan mekânların eğitime katkılarının büyüktür. Örneğin, İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'nde sergilenen İslam coğrafyacılarının eserleri, geçmişin bilimsel mirasını anlamayı mümkün kılarken, öğrenciler için coğrafya derslerine olan ilgiyi artırmaktadır (Ulakbilge 2023). Benzer şekilde, Harita Genel Müdürlüğü Müzesi'nde yer alan tarihi haritalar ve modern haritalama araçları, haritacılığın tarihsel süreçteki dönüşümünü gözler önüne sermektedir (IJOESS 2023). Coğrafya müzelerinin öğrencilerin analitik düşünme becerilerini geliştirdiği, dersleri somutlaştırdığı ve kalıcı öğrenmeyi desteklediği vurgulanmıştır (IJOESS 2023). Ayrıca, Royal Geographical Society gibi dünya çapında tanınan kurumlar, bilimsel keşiflerin tarihine dair geniş arşivler sunarak, coğrafya biliminin geçmişini ve geleceğini anlamak için benzersiz bir kaynak oluşturmaktadır.

Müzelerin sergilediği mineraller ve fosillerin hem öğrencilere hem de uzmanlara faydalı olduğunu ortaya koymaktadır (Altınsoy 2020).Tarihî haritalar, keşif raporları ve seyahat günlükleri, coğrafyanın bilimsel ve kültürel bir alan olarak nasıl geliştiğini gösteren önemli kaynaklar arasında yer almaktadır (Smith 2020). Coğrafyanın insanlık tarihindeki rolüne dair farkındalık yaratmaktadır (Kaya 2021). Sergilenen el yazması haritalar, küreler ve astronomik aletler, hem tarih hem de coğrafya bilimine dair geniş bir perspektif sunmaktadır (Yılmaz ve Demirbaş 2022).Öğrencilerin müze etkinlikleri sırasında edindikleri bilgi ve becerilerin, sınıf içi öğrenmeyle kıyaslandığında daha kalıcı olduğunu vurgulamaktadır. Müze etkinliklerinin, öğrencilerin problem çözme, analiz yapma ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirdiği belirtilmiştir (Çelik ve Yıldırım 2023).