Chandler, Richard

Seyyah ve Seyahatname Seyyah

(1737 - 1810)

1737 yılında İngiltere’nin güneydoğusundaki Hampshire kontluğuna bağlı Elson kasabasında dünyaya gelen Chandler, 9. 05. 1755’de Oxford bünyesindeki Queen’s College’e devamında 24. 07. 1757 yılında Magdelen College’e özel demyship bursuyla girdi. Lisans diplomasını alır almaz 1759 yılında az bilinen Antik Yunan şairlerinin şiirlerini derlediği Elegiaca Graeca adlı kitabı anonim olarak yayımladı. Oxford mermerlerini tanımladığı eseri kendi adını taşıyan ilk kitap oldu. 1755 yılında Arundel Mermerleri’nin Pomfret Kısmı’nın Oxford Üniversitesi tarafından satın alınması üzerine bu arkeolojik yazıtların derlemesini yapması görevi Chandler’a verildi ve kendisi 1763 yılında bu eserleri Latince çevirileri ve birkaç önerilerle birlikte Marmora Oxoniensia adlı iki ciltlik bir kitapta topladı.

1764 yılında “Palmyra Harabeleri” kitabının yazarı Robert Wood aracılığıyla Antik Yunan ve Roma sanatını ve arkeolojisini destekleyen İngiliz Dilettanti Cemiyeti (Society of Dilettanti) ile tanışan Chandler, Marmora eseriyle kazandığı ün sayesinde cemiyet tarafından Küçük Asya ve Yunanistan’a arkeolojik keşif turu yapmak üzere görevlendirildi.

1775 yılında Travels in Asia Minor, or an Account of a Tour Made at the Expense of the Society of Dillettanti, 1776 yılında ise Travels in Greece, or an Account of a Tour Made at the Expense of the Society of Dillettanti adlarıyla Richard Chandler’ın gezi notlarından yararlanılarak ilk kez basılan eserler, 1806 yılında Fransızca (sekiz cilt) basıldı. 1817 yılında Dilettanti Cemiyeti, 1825 yılında ise Ralph Churton tarafından The Travels in Asia Minor and Greece (iki cilt) adıyla Anadolu ve Yunanistan gezileri bir araya getirilerek yayımladı. 2018 yılında kadar çeşitli baskılarla okuyucularının karşısına çıkan bu kitap Chandler’ın Osmanlı topraklarında Mimar Nicholas Revett ve ressam William Pars ile yaptığı geziyi seyahatname olarak; 1764- 1766 yılları arasını kapsarken Anadolu ve Yunanistan coğrafyası ve arkeolojisindeki birçok antik yerleşimi ilk kez bir arada, toplu bir şekilde anlatması bakımından erken alanında modern dönemin önemli kaynaklarından biridir. Oxford Üniversitesi adına arkeolojik eserleri tanımlayıp, onları toplama amacının yanı sıra Anadolu’dan Yunanistan’a kadar olan geniş coğrafyanın antik yerleşimleri, arkeolojik kalıntıları, tarihi topoğrafyası ile söz konusu bölgelerin o dönemki sosyokültürel hayatını da anlatan bir eserdir. Batı Anadolu’da İzmir, Çanakkale, Aydın, Kuşadası, Denizli ve çevresindeki yerleşim yerlerini ve buralardaki antik kentleri inceleyen Chandler, Mora Yarımadası’ndaki Apollo Epicurius Tapınağı’nın keşfedildiğini ilk kez bu kitapta duyurmuştur. Chandler’in bu eseri Osmanlı dünyasının XVIII. yüzyıldaki durumunu anlatması ve daha sonraları Anadolu’ya gelecek olan gezginler için bir başucu kitabı olması nedeniyle son derece önemlidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Chandler, R. (1817). Travels Asia Minor in Greece or An Account of A Tour, In Two Volumes – V. 1. Londra: Printed For Joseph Booker, New Bond Street And Priestley High Holborn; William Wroth, W. (1887). Chandler, Richard (1738-1810), Dictionary of National Biography, 1885-1900, Cilt-10; Chisholm, H. (1911). “Chandler, Richard”. Encyclopædia Britannica-5 (On birinci baskı). Cambridge: Cambridge University Press.