Mitolojik ve tarihsel kaynaklarda Akheron Deresi adıyla yer alan; daha sonra Ayazma Deresi, Liman Başı Deresi, Gavur Deresi olarak adlandırılan akarsuyun oluşturduğu vadi içerisinde sıralanan üç mağaranın genel adıdır. Bu mağaralar; Kilise Mağarası, Herkül/Herakles Mağarası ve Ayazma Mağarası’dır.

Cehennemağzı Mağaraları, tarihsel süreç içinde Acheron (Akheron), Ayazma, İn-Önü, Süleymanlar Mahallesi gibi çeşitli adlarla anılan yörededir. Mağaralar çeşitli nedenlerden dolayı farklı adlar ile anılıyor; Akheron Koyağı’nda bulunduğu için Akheron Mağaraları, Herakles’in Kerberos ile savaşına konu olan mekân olduğu için Herakles Mağaraları, Apollon kehanetgahlarına (bilicilik merkezleri) mensup bilicilerin gelip, kehanette bulunduğu yer olduğu için Kehanet Mağaraları. Cehennem Ağzı Mağaraları volkanik kayaların tüflerinde gelişen yapısı itibariyle doğal, insanların oyarak kullanılır duruma getirmesi itibariyle de yapay özelliğe sahiptir.

Kilise Mağarası; ismini Paganistlerin baskıları sonucu Hristiyanlar tarafından gizli ibadet yeri olarak kullanılmasından almaktadır. Mağara içerisinde Roma dönemi ve Bizans dönemine ait taş eserler ve mum yakmak için oyulan nişler; tabanda Hristiyan sanatının bilinen en eski örneklerinden geometrik hayvansal ve bitkisel desenli döşeme mozaikler ve dışında Bizans dönemine ait kesme taş ve tuğladan yapılan giriş yan duvarları yer almaktadır. Ayrıca kaynaklarda Aziz Nikalaos, Patrik I. Nikalaos ya da Patrik III. Nikalaos’a ait olduğu düşünülen bir lahitten bahsediliyor. Fakat günümüzde sadece lahitin yeri mevcuttur. Kısmen yontularak düzleştirilen mağara doğal bir mağara özelliğine sahiptir.

Ayazma Mağarası; biri büyük, diğeri küçük olmak üzere iki tane salon ve geniş bir girişten oluşmaktadır. Mağaranın büyük salonu kutsal olduğuna inanılan bir gölle kaplıdır. Geçmişte sarnıç olarak kullanılan göl, çevrenin su gereksinimi de karşılamıştır. Mağaranın girişinde bulunan sol alan günümüzde festivallerde klasik müzik dinletilerine ev sahipliği yapmaktadır.

Herkül/Herakles (Heracles/Hercüles) Mağarası; ismini Yunan mitolojisindeki bir efsaneden almaktadır. MÖ 1200 yıllarında efsanevi Argonot Seferi sırasında buraya gelen Herakles, Kral Eurystheus tarafından kendisine verilen 12 görevden en zor olanı bu mağara da gerçekleştirmiştir. Heraklesin, mitolojide yeraltına giriş yollarından biri olarak kabul edilen mağaraya girerek Hades’in (Cehennem Tanrısı) ülkesini bekleyen üç başlı köpeği Kerberos’u yeryüzüne çıkardığı yer olması ve Karadeniz Ereğli’nin o dönemdeki yerel halkı Mariandiynler’i, zorba yöneticileri Tiranlar’ın elinden kurtarması sonucu Mariandiynler tarafından buraya şükran ifadesi olarak Herakles adı verilmiştir. Çeşitli kaynaklarda Akheron (Acheron) Mağarası olarak yer alan Herkül/Herakles (Heracles/Hercüles) Mağarası, yöre de Dımdım Mağarası olarak bilinmekle birlikte Koca Yusuf adı ile de anılmaktadır. Mağarada biri büyük diğeri küçük olmak üzere iki adet kolon ve ortasında göl bulunmaktadır. Girişin sağ tarafında yer alan mağara duvarı damlataşlarla kaplı olup, oluşumu devam etmektedir.