Boğatepe Köyü

Gastronomi

Kars’ta halk arasında en meşhur üretim yeri olarak kabul edilen Boğatepe Köyü’nde birçok peynir üretim tesisi bulunmaktadır. Boğatepe Köyü’nü bu denli özel kılan diğer bir husus ise Türkiye’de ilk gravyer peynirinin üretildiği yer olmasıdır. 1877-1878 yılları arasında Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Kars ve yöresi Ruslar’ın eline geçmiş ve ardından Ruslar Kars’a (bugün hâlâ Kars’ta yaşayan) muhalif Malakanları yerleştirmişlerdir. Malakanlar’ın Kars’a yerleştirilme nedeni ise; Ruslar’ın Hristiyanlığı kabul etmesi sonucunda uyguladıkları kilise baskısından dolayı, ayrı bir mezhep oluşturarak baskıcı Rus Mezhebi’ni kabul etmediklerinden dolayıdır. Aynı zamanda bu dönemde Malakanlar ile getirilen büyükbaş hayvanlarda, yerli ırklara göre daha fazla süt verimi alınmaktaydı, ancak damızlık olarak değerlendirilmeyen bu hayvanların soyları tükenmiştir.

Kars’ın İsviçre’nin coğrafi şartlarına benzerliği sebebiyle, Ruslar tarafından davet edilen İsviçreli gravyer peynir üreticisi David Moser, Malakanlar’ın ürettiği sütler ile gravyer peyniri üretmiştir. Günümüzde Boğatepe Köyü’nde peynir müzesi bulunmaktadır. Müzede geçmiş yıllarda peynir üretiminde kullanılan kalıplar, süt testileri, tartılar vb. gibi aletler sergilenmektedir. Kırsal kalkınma açısından önemli örnekler barındıran Boğatepe Köyü, tersine göçü başlatmasından dolayı, Kars’ta girişimcilik yönü ve katma değeri yüksek olan bir ekonominin varlığından söz ettirmektedir. Özellikle 1999 yılının sonrasında durma noktasına gelen peynir üretimi, girişimcilerin öncülüğünde yeniden canlandırılarak kendi bölgesinde başarılı örnekler oluşturmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Akça, B. ve Kıyanç, S. (2017). Malakanlar’ın Anadolu’daki İzleri, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 18 (39): 22-43; Arınç, K. (2018). Boğatepe Köyü’nde Gravyer Peyniri Üretimi ve Sürdürülebilir Gelişme Bakımından Önemi (Kars/Türkiye), Türk Coğrafya Dergisi, 70: 7-18; Atış, E. ve Çelikoğlu, Ş. (2017). Boğatepe Köyünde Geleneksel Kars Gravyer ve Kaşar Peyniri Üretiminin Yöre Ekonomisi ve Tanıtımına Katkısı. İçinde: TCK 75. Kuruluş Yılı Uluslararası Kongresi (ss. 310-324). Ankara: Ankara Üniversitesi yayınları; Boy, A. (2017). Çarlık Rusya Yönetiminde Kars’ta Tarım ve Hayvancılık, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12: 417-434.