Olgunlaşma Enstitüleri, kız enstitülerini veya kadın meslek okullarından mezun olan öğrencilerin mesleki beceri, bilgi ve görgülerini artırmak; teşebbüs kabiliyeti ve meslekleriyle hayatlarını kazanabilecek şekilde yetişmelerini sağlamak amacıyla açılmış yaygın eğitim kurumlarıdır. Enstitüler, geçmişle gelecek arasındaki köprüleri kuran, sanatsal alanda vizyonunu kanıtlamış kurumlardır.

Kültürel değerlerden kaybolmaya yüz tutmuş Türk el sanatlarının araştırılması, korunması ve geliştirilmesine öncülük etmek, bu değerleri yaşatarak geleceğe taşımak amacıyla 1945 yılında önce İstanbul’un Beyoğlu semtinde, 1958 yılında ise Ankara’da Ankara Olgunlaşma Enstitüsü açıldı.

Kadınlara Türk el sanatları alanlarında meslek eğitimi vermek amacıyla Ankara’nın Maltepe semtinde eski polisevi olan ve Erkek Sanat Enstitüsü’nün kullandığı bir apartman katında eğitim ve öğretime başlayan Olgunlaşma Enstitüsü, iki yıl sonra Kızılay’da, Sakarya Caddesi’ndeki Ersen Apartmanı’nda faaliyetlerine devam etti. Okul bünyesinin her geçen gün genişlemesi ve yeni atölyelerin açılması zorunluluğu karşısında Ankara Radyosu’nun bitişiğindeki şimdiki binasına taşındı. Ankara Olgunlaşma Enstitüsü, bünyesindeki çeşitli kollarla geleneksel Türk giyim ve el sanatlarını araştıran, geliştiren, tanıtan ve çağdaş tasarımlarla asılları bozulmadan gelecek kuşaklara emanet etmeyi amaçlayan bir eğitim kurumudur.

Enstitü Müzesi’nin oluşturulması fikri ilk kez Prof. Dr. Afet İnan tarafından gündeme getirildi. İnan, kız enstitülerinin seçilmiş eserleri ile Anadolu’da halkın yaptığı ve kullandığı etnografik eserlerin bir araya getirilerek bir müzede sergilenmesinin üzerinde durmuştu. Aynı dönemde Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü çalışanı Refia Övünç, kişisel merakı ile uzun yıllar Anadolu’nun değişik yörelerinden ve İstanbul’dan temin ettiği antik eserleri enstitü bünyesinde toplamıştı. Milli Eğitim Bakanlığı bu değerli arşivin Ankara’da bir müzede değerlendirilmesini kararlaştırdı. Ankara’ya getirilen, tamamı el sanatı ve etnografik eserlerden oluşan koleksiyon Ankara Olgunlaşma Enstitüsü envanterine kaydedildi.

Ankara Olgunlaşma Enstitüsü 100. Yıl Müzesi, Atatürk’ün doğumunun 100. yılı nedeniyle 24. 11. 1981’de Öğretmenler Günü’nde açıldı. Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in açılışını gerçekleştirdiği müzede, Türk kültürünü ön plana çıkaran ve Osmanlı son dönemine ait toplam 1008 eser sergilenmektedir. Özellikle cam, bakır, ahşap, gümüş eşyalar, giysiler, peşkir ve yağlıklar, keseler, oyalar, kumaş ve çorap örnekleri, takılar gibi eserleri içinde barındıran müze üç bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde gümüş takılar ve kullanım eşyaları yer almaktadır. Tamamı el işçiliği ile oluşturulan bu eserler savat, telkâri, mine, ajur, dövme, kakma, vb. teknikler kullanılarak elde üretilmiş olup; desen, teknik ve estetik yönünden zengin kültür birikimimizi yansıtan nadide parçalardır. Bu bölümde altın kaplama ve gümüş tepelik, bilezik, kolye, gerdanlık, kemer, muska, tarak, hamam tası, takunya, ayna, barutluk, leğen, ibrik, tepsi, sürahi, hattat makası, tahta, kemik, seramik tabak, kâse, cam sürahi, vazo, nargile şişesi, divit takımı, rahle, Kuran-ı Kerim kabı ve Cüz kabı gibi eserleri görmek mümkündür.

İkinci bölümde giysi ve nakış ağırlıklı etnografik eserler sergilenmektedir. Türk kadınının günlük yaşamda kullandığı ürünleri içeren bu bölümde havlular, peşkirler, uçkur, çevre vb. örtüler, bindallı, üç etek, şalvar, iç gömleği vb. giyim eşyaları, taş baskı kalıpları, lambalar, çıkrık, dikiş makinesi gibi eşyalar ve aksesuarlar yer almaktadır.

Üçüncü bölümde, Atatürk’ün değişik dönemlere ait fotoğraflarının yer aldığı bir Atatürk köşesi ve ziyaretçilerin görüş ve düşüncelerini ifade ettikleri bir anı defteri bulunmaktadır.

Ankara’da protokol müzesi olarak hizmet veren 100. Yıl Müzesi, okul idaresinden alınan özel izin ile genellikle diplomatlara, özel gruplara hizmet vermektedir. Müzedeki eserler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından denetlenmektedir.

Geleneksel Türk el sanatlarını canlandırmak amacıyla Türk eğitimcisi ve Türk el işlemeleri uzmanı Refia Övüç, 1945 yılında Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü’nü kurdu. Anadolu ve İstanbul’dan 40 yıl boyunca topladığı eskil malzemeleri burada birleştirdi. Milli Eğitim Bakanlığı görevlisinin Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü’ne yaptığı teftiş sonucunda, toplanan objelerin, stratejik konumu nedeniyle Ankara Olgunlaştırma Müzesi’nde sergilenmesine karar verildi. Atatürk’ün doğumunun 100. yılı nedeniyle aynı zamanda Öğretmenler Günü olan 24. 11. 1981 tarihinde Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü’nden Ankara Olgunlaşma Enstitüsü’ne taşınan objeler ile müze açıldı.

Ankara Kız Teknik Olgunlaşma Müzesi, protokol müze olarak kabul edildiği için genellikle diplomatlar ve özel gruplar ziyaret etmektedir. Ankara Olgunlaşma Enstitüsü bünyesinde bulunan müze, halk ziyaretlerine cumartesi ve pazar günleri hariç her gün açılmaktadır. Müzeyi geçmişte Sophia Loren, Carlo Ponti, İngiltere Kraliçesi Elizabeth, İran Kraliçesi Farah Diba, Prenses Süreyya gibi önemli isimler ziyaret etmiştir.

Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Müzesi’nin kuruluş amacı; kaybolmaya ve unutulmaya yüz tutmuş etnografik eserleri korumak, yeni nesillere aktarmak, enstitüyü ziyaret eden yerli ve yabancı müşterilara geleneksel Türk el sanatları kültürünü tanıtmaktır. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından desteklenen müze çalışmaları Enstitü bünyesinde kurulan bir komisyon tarafından yürütülmektedir.

1.008 adet eser bulunan müzede koleksiyonu oluşturan objelerin büyük bir kısmı Osmanlı İmparatorluğu son dönemine aittir. Müze üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; telkâri, ajur, savat, mine, dövme ve kakma gibi geleneksel Türk el sanatları ile işlenen gümüş kullanım eşyaları ve takılar yer almaktadır. İkinci bölümde etnografik eserler olan el emeği ve göz nuru nakışlar, yemeni vb. örtüler ve bindallı gibi giyim eşyaları bulunmaktadır. Birinci ve ikinci bölümde; bulunan eserler dönüşümlü olarak sergilenmektedir. Üçüncü bölümde ise Atatürk’ün hayatına dair fotoğraflar ve bir müze anı defterinin bulunduğu Şeref Köşesi yer almaktadır.