Diyarbakır’in merkezinde İçkale’de bulunan Amida Höyük, Diyarbakır merkezde ilk yerleşimin başladığı yerdir. Höyük, deniz seviyesinden 663,00 metre yükseltideki taban üzerinde yaklaşık 20 metre yüksekliktedir. Höyük Diyarbakır’ın yönetim merkezi olduğundan Diyarbakır’ın kalbi konumundadır. Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yapılan kazı çalışmalarında, ele geçen buluntulardan Amida Höyük’te ilk yerleşimin sekiz bin yıl önce MÖ 6100 (Geç Neolitik- Erken Kalkolitik döneminde) tarihinde başlamış olduğu ve günümüze kadar kesintisiz olarak devam ettiği tespit edilmiştir. Höyük, ilkçağdan günümüze kadar yerleşimin kesintisiz olarak devam ettiği ender yerleşim yerlerinden biridir. Daha sonra Hurriler döneminde burası yerleşim yeri olarak seçilmiştir. Amida yerleşiminin etrafının Hurriler döneminde surlarla çevrildiği tahmin edilmektedir. Kentin adı yazılı kaynaklarda ilk kez Asur döneminde ortaya çıkmaktadır. Asur belgelerinde kentin ismi Amidi, Amēdi, Amīdu, Amida olarak geçmektedir. Kent I. Salmanassar döneminde (MÖ 1263- 1233) yılları arasında Orta Assur egemenliğine girmiş ve Asur hükümdarı Assur-bel-kala’nın (MÖ 1073-1056) MÖ 1056 tarihinde bölgeden çekilmesine kadar Assur egemenliğinde kalmıştır. Hükümdarlığının son yıllarında Diyarbakır’a saldıran Orta Assur Kralı I. Adad Nirari’ye (MÖ 1307-1275) ait kılıç kabzasında kentin adı Amidi veya Amida olarak yazılmıştır. Orta Asur kaynaklarına göre Amid, Bit-Zamani Krallığı’nın (MÖ 900-825) surlu kentinin merkezidir. II. Assurnasirpal MÖ 866 yılında etrafı surlarla çevrili olan Amid’i kuşatmış, kenti ele geçiremeyince meyve bahçelerini yakıp yıkmış ve yağmalamıştır. Kent III. Salmanassar (MÖ 858-824) döneminde Asur İmparatorluğunun Amēdi eyaletinin merkezi olmuştur. II. Sargon (MÖ 722-705) dönemi metinlerinde, krala bağlı kaleler arasında Amidi adı da geçmektedir. Amidi valisi, Asur kralı II. Sargon’a (MÖ 722-705) yazdığı bir mektupta bir kral sarayı inşa ettiğini ve saraya kralın heykelini koydurduğunu anlatmaktadır. Roma döneminde kentin adı Petersburg Akademisi Kaiserlichen Museum’da sergilenen İmparator Markus Aurelius Severus Alexander’a (222-235) ait bir sikkede yazılı Mezopotamya Metropolisinin Amida Kolonisi olarak geçmektedir. 330-349 yıllarında İmparator Konstantin, Roma İmparatorluğunun doğu sınırının geçtiği Amida kentini surlarla çevirtmiştir. Diyarbekir bölgesinin yönetim merkezi olan Amida Höyük sekiz bin yıldır kesintisiz olarak yönetim merkezi olması bakımından Dünya’nın ender kentlerinden biridir. Diyarbakır’ın kalbi konumunda olan Amida Höyük, Dünyada ilk robotların yapıldığı ve hizmet verdiği bir yer olan Artuklu Sarayı’nı bünyesinde barındırması bakımından da önemlidir. Amida Höyük Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı adıyla UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almaktadır.