Dağlarla çevrili Erzincan Ovası’nda yer alan volkan konilerinden bir tanesinin üzerindedir. Altıntepe Erzincan-Erzurum yolu üzerinde şehir merkezine 15 kilometre mesafede yer almaktadır. Yaklaşık 60 metre yüksekliğinde ve 200 metre genişliğindedir. Anayol üzerinden ulaşım olduğu gibi Ekşisu Mesire Alanı yönünden de ulaşmak mümkündür. Erzincan Ovası’nda volkanik bir tepe üzerinde kurulu olduğu için şehrin her noktasından görülmektedir. Prof. Dr. Tahsin Özgüç tarafından tepe üzerinde ilk arkeolojik kazı 1959-1968 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Yapılan araştırmalarda Altıntepe’nin, ilk tunç çağına ait bir yerleşim yerinin üzerine kurulduğu anlaşılmıştır. Kazıda özellikle Urartu dönemine ait kalıntılar ve eserler ortaya çıkartılmıştır.

Tarihte Urartu bölgesi’nin ismi, ilk kez Asur Kralı I. Salmanassar (MÖ 1274- 1245) döneminde Uriatri bölgesi olarak geçmektedir. İlk Urartu Devleti ise MÖ X. yüzyılda Kral Aramu tarafından kurulmuş, ancak MÖ IX. yüzyılda Asurlular tarafından yıkılmıştır. Sarduri döneminde tekrar birleşen Urartular, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaklaşık MÖ 860-580 yılları arasında faaliyet göstermiştir. Devletin merkezi Van’dır (Tuşpa). Hazar denizinden Malatya’ya ve Halep – Musul kuzeyinden Erzurum- Erzincan’a kadar geniş bir bölgede yerleşim göstermiştir. Altıntepe, Toprakkale ve Karmir Blur Urartulara ait bilgi edinmemizi sağlayan bazı yerleşimlerdir.

Altıntepe günümüze ulaşan Urartu şehirlerinden biri olarak önemli antik eserlere ev sahipliği yapmaktadır. Özgüç’ün yaptığı kazılarda kalenin Bizanslılar tarafından tahrip edildiği anlaşılmıştır. Yine de kesme taştan yapılan yapı temelleri binaların özellikleri ile ilgili bilgi vermektedir.

Yürütülen kazılar sonucunda; iç kale, kale kapısı, surlar, kabul salonu (apadana), depo binası, havuz, kanalizasyon sistemi, Haldi Tapınağı, yöneticilere ait üç adet taş örme mezar tespit edilmiştir. Mezarların planları, işçilikleri ve mezar armağanlarıyla Urartu kültürünün ölü gömme adetleri özelliklerini en güzel şekilde yansıtmaktadır. Cesetler altın düğmeli elbiseler giyinik vaziyette taş lahitlere ya da ahşap sandukalara defnedildiği ortaya çıkmıştır. Bunların yanında mezar armağanı olarak gümüş ve tunçtan mobilya aksamları, tunç kazanlar, at koşum takımları, altın kâse, fildişi figürler, tunç kaplar bulunmuştur. Bu eserler günümüzde Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.

Günümüzde Altıntepe’de kazılar Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümünün öğretim üyesi Mehmet Karaosmanoğlu başkanlığında 2003 yılından bu yana devam etmektedir. Karaosmanoğlu’nun yürüttüğü kazılar sonrasında tapınak onarılıp, renkli mozaik tabanlı Bizans Kilisesi ortaya çıkarılmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülmeyen bir mozaik yapısına sahip olduğu anlaşılmıştır. Kilise dikdörtgen planlı olup yapının taban mozaiklerinde birbirinden farklı bitkisel ve geometrik motifler ile hayvan figürleri vardır. Mozaiğin bazı kısımlarında tahribat söz konusudur. Kilisenin doğusunda taban kalıntısından apsis bölümü olduğu anlaşılmıştır. Apsis’in iki tarafında hücreler bulunmaktadır. Yapının duvarlarında renkli taşlar ve altın suyuna batırılmış cam mozaikler kullanılarak resmedilen insan figürleri vardır. Ancak zarar görmemesi için Erzincan Müzesi’nde koruma altındadır. Yapının duvarları yıkıktır ve günümüzde sadece yaklaşık bir metrelik kısımları görülmektedir. Altıntepe Kalesi günümüzde Erzincan İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden alınan izin ile ziyaret edilebilmektedir.