Aksaray ilinin bulunduğu coğrafya, geçmişten günümüze farklı insan topluluklarına ev sahipliği yapmıştır. Bu coğrafyada yaşamış olan insan topluluklarının geride bıraktıkları kültür varlıklarını bulmak, belgelemek ve incelemek üzere çok sayıda çalışma gerçekleştirilmiştir. Arkeoloji, bu konu üzerinde çalışan temel bilim alanlarının başında gelir. İl sınırları içerisinde Acemhöyük, Aşıklı Höyük, Güvercinkayası ve Musular gibi oldukça önemli kazı alanları yer alır. Ayrıca 1990’lı yıllardan itibaren Aksaray ve çevresinde kapsamlı yüzey araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Bütün bu kıymetli çalışmalar içerisinde araştırma konusu “Paleolitik Çağ” olan bir örnek mevcut değildir. Bu eksikliği gidermek ve Aksaray çevresinde özellikle fazla araştırılmamış alanların potansiyelini öğrenmek üzere “Aksaray İli Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması” projesi 2015 yılında başlatılmıştır. 2015 yılında başlayıp 2019 sezonunda sona eren yüzey araştırmalarında Doç. Dr. İrfan Deniz Yaman araştırma başkanlığı yapmıştır.

Projenin başlangıcında öncelikle Aksaray çevresinde yontmataş alet yapımına uygun hammadde kaynaklarının bulunduğu alanlar belirlenmiştir. Daha önceki yıllarda yürütülen yüzey araştırmalarındaki Paleolitik ile ilgili bulgular değerlendirilmiştir. Aynı zamanda daha önceki araştırma sahalarının dışında kalan araziler proje için tercih edilmiştir. Bu bağlamda 2015 yılında şehir merkezinin güneydoğusunda yer alan ve içinde Sevinçli, Uzunkaya, Yuva, Akhisar gibi yerleşim alanları bulunan saha araştırılmıştır. 2016 yılında Hasan Dağı’nın Aksaray il sınırlarında kalan bölümleri detaylı olarak araştırılmıştır. 2017 sezonunda şehir merkezinin kuzey bölümündeki, Tuz Gölü’ne doğru uzanan saha araştırılmıştır. 2018 yılında Aksaray’ın güneybatısında yer alan ve diğer araştırma sahalarına göre daha düşük rakımlı saha araştırılmıştır. Son araştırma sezonu olan 2019 yılında ise Aksaray ve Nevşehir il sınırlarının bulunduğu kuzeydoğu bölümde yer alan saha araştırılmıştır. Toplamda beş sezon süren çalışmalarda yirmi yedi buluntu alanı tespit edilmiş ve kayıt altına alınmıştır. Varlığı daha önce tam olarak bilinmeyen hammadde kaynakları ve bu alanlarda yer alan yontmataş alet bulgular ortaya konulmuştur. Her çalışma sezonunda ortalama on beş gün süren araştırmalarda günlük on - on iki kilometre mesafe yürünerek araştırma yapılmıştır. Ortalama bir hesapla proje boyunca bir kişinin yürüdüğü mesafe 650 kilometre civarındadır. Çalışılan sahanın toplam genişliği ise yaklaşık 1700 kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır. Gün boyu yürüyerek gerçekleştirilen bu tarz bir çalışma yönteminin ne kadar zorlayıcı olduğu aşikardır. Ayrıca sadece düz araziler değil dağ yamaçları, vadiler, kurumuş dere yatakları, sürülmüş tarlalar gibi araştırmayı zorlaştırıcı sahaları da hesaba katmak gerekir. 

Araştırmalar sırasında tespit edilen farklı hammadde kaynaklarından söz etmek mümkündür. Bu alanların tamamı, yontmataş alet yapımında kullanılmış ve yakın çevresinde bu duruma kanıt teşkil eden bulguların yer aldığı alanlardır. 2015 yılındaki araştırmalarda Çeltek Köyü yakınlarında çörtlü kireçtaşı olarak isimlendirilebilecek bir kaynak bulunmuştur. 2016 yılında Hasan Dağı’nın kuzey eteklerinde Bozboyun Tepesi yakınlarındaki obsidiyen kaynağına gidilmiştir. Çoğu araştırmacı tarafından bilinmeyen bu alan içerisinde arkeolojik bulgular da tespit edilmiştir. 2017 yılı araştırmalarında Bucakini Tepesi üzerinde çakmaktaşı hammadde kaynağı bulunmuştur. 2018 yılı ise araştırmadaki en verimli çalışma sezonu olarak kayıtlara geçmiştir. Çalışma sahasında yer alan ve varlığı daha önce bilinmeyen çakmaktaşı (silisli taşlar) kaynaklarının tamamında yontmataş bulgular görülmüştür. Ayrıca aynı sahada bulunan doğal mağaraların varlığı da dikkat çekicidir. Bu mağaralar içerisinde, çevresinde bulunan çok sayıdaki yontmataş bulguyla diğerlerinden ayrılan örnek Yumuk Ören Mağarası’dır. 2018 yılı araştırmalarında keşfedilen bu mağarada halen bir kazı çalışması gerçekleştirilememiştir.

Aksaray ilinin yakın çevresinde yer alan Göllüdağ ve bu alandaki obsidiyen kaynakları Paleolitik Çağ sürecinden itibaren insan topluluklarının ilgisini çekmiştir. Bu çevrede yürütülen yüzey araştırmaları ve kazı çalışmaları sonucunda oldukça önemli bulgular elde edilmiştir. Aynı çalışmada Aksaray il sınırlarında bulunan Nenezi Dağ eteklerinde de Paleolitik bulgulara rastlanmıştır. Bu bilgiler dışında Aksaray ve çevresi hakkında detaylı bilgiler mevcut değildi. 2015 yılında başlayan “Aksaray İli Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması” projesinde, öncelikle Aksaray’ın genel potansiyeli anlaşılabilmiştir. 

Hasan Dağı ve geçirmiş olduğu süreçler doğrultusunda Aksaray çevresinde ağırlıklı olarak volkanik taşların olduğu görülmüştür. Bu yoğunluk sadece dağ çevresinde değil araştırma sahalarının genelinde aynı durumdadır. Bazalt, andezit, riyolit ve obsidiyen sırasıyla en sık karşılaşılan taş türleridir. Bu duruma istisna teşkil eden örnek ise daha önce söz edildiği üzere 2018 yılındaki silisli taş türleridir. Yüzey araştırmasında tespit edilen yontmataş alet türlerinin dağılımı; Clactonian yongalar, kıyıcı, Acheulean tip iki yüzeyliler, üç yüzlü kazmalar, çontuklu aletler ve çekirdekler olarak sıralanır. Bu dağılımı oluşturan alet tiplerinin genel özelliklerine bakıldığında Alt Paleolitik Dönem ve Alt Paleolitik-Orta Paleolitik geçiş dönemine ait bulguların ağırlık kazandığı görülmüştür. Buna karşın Üst Paleolitik ve Epipaleolitik dönemlere ait net bir bulgu görülmemiştir. 

Yüzey çalışmalarının tamamlanmasının ardından öncelikle 2018 yılı çalışma alanı hakkında jeolojik ve arkeolojik değerlendirmeleri içeren çalışmalar yapılmış ve yayımlanmıştır. Hasan Dağı kuzey etekleri üzerindeki obsidiyen kaynağıyla ilgili jeolojik ve arkeolojik değerlendirmeleri içeren başka bir çalışma yine bilim dünyasına sunulmuştur. Yüzey araştırmasının genel değerlendirmesi ve özel olarak Armutlu kaynakları hakkında da ilgililere sunulan çalışma sonuçları mevcuttur.