Ağva

Yerleşim Merkezi Deniz Destinasyonu

İstanbul’un Şile ilçesine bağlı bir yerleşkedir. Marmara Bölgesi’nde, Kocaeli Yarımadası’nın Karadeniz kıyısında yer alır. Şile ilçesinin doğu kesiminde kurulmuş olan Ağva, İstanbul’a 110 kilometre, Şile ilçe merkezine 40 kilometre uzaklıktadır.

Ağva, Yeşilçay ve Göksu derelerinin getirmiş olduğu alüvyonlar ve deniz etkisiyle oluşmuş bir kıyı ovasında, hemen hemen deniz seviyesinde kurulmuştur. Ağva'nın merkez yerleşim alanı iki derenin mendereslerinin iç bükeyindedir. Yeşilçay Deresi, Dudubayır Tepe doğu yamacı ve Topçardaklı Tepe batı yamacında iki menderes büklümü yaparak Karadeniz’e ulaşır. Bu mevkiden başlamak üzere Göksu Deresi ağzına, hatta Kurfallıaltı’na kadar ince kumlu bir plaj şeridi yer alır. Yeşilçay, yüzyıllardır büyük yük teknelerini bünyesinde barındırarak doğal bir liman özelliğine sahip olmuştur. Bu özelliği nedeniyle 1960’lı yıllara kadar İstanbul ve Anadolu’nun odun ve odun kömürünü taşıyan teknelerin yükleme yeri olmuştur. Bu nedenle çevresindeki diğer yerleşim alanlarına göre daha çok gelişme göstermiştir. Günümüzde denizcilik faaliyetlerinin yerini turizm almıştır.

Antik dönemde “Psilis” olarak anılan Ağva’nın adı, su anlamında Latince bir kelime olan “Agua”dan gelmektedir. Aqua kelimesi zaman içinde Ağva olmuştur. Yazılı bir tarih olmamakla beraber, Ağva’nın kuruluşunun M.Ö VII. yüzyıla kadar uzandığı kabul edilmektedir. Yüzyıllar boyunca Hititler, Frigyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar yöreye hâkim olmuşlardır. Bu medeniyetlerin eserlerine Ağva’nın çevre yerleşimlerinde rastlanmaktadır. İlk yerleşenler Trakya kökenli olan Bitinler olması nedeniyle bu bölgeye Bitinya denmiştir. MÖ 74’te Bitinya Kralı IV. Nikomedes topraklarını Roma’ya bırakmasıyla bu alanlar Roma imparatorluğu sınırlarının içinde kalmıştır. Roma İmparatoru Diokletianus döneminde Hristiyanların Şile ve Ağva çevresine önemli göçleri olmuştur. Bizans hâkimiyetinden sonra belirli aralıklarla Bizans ve Selçuklular’un elinde olan Ağva ve çevresi, Osmanlılar döneminde ilk defa Orhangazi’nin komutanlarından Akçakoca Bey tarafından ele geçirilmiş, XV. yüzyıldan itibaren Osmanlı yönetiminde kalmıştır. Bölgeye Osmanlı döneminde Anadolu’dan getirilen Türkmen aşiretleri iskân ettirilmiş ve yöre Türkleştirilmiştir.

Ağva’nın ekonomik faaliyetleri içinde turizm önemlidir. Son yıllarda turizm faaliyetleri Ağva ekonomisinin önemli bir payını oluşturmuş ve bunun sonucunda turizme hizmet veren turistik işletme sayıları artmıştır. Özellikle, Şile-İstanbul karayolunun yapılmasıyla, Şile gibi Ağva’nın da ekonomik, kültürel ve sosyal yapısı değişmiş ve önemli turizm yatırımları başlamıştır. Ağva’ya talep artmış, ikinci konutlar ile beraber yoğun bir yapılaşma yaşanmıştır.

Ağva’nın günümüzde turizmde gelişmesindeki en önemli sebeplerden biri, Şile’nin 1980’li yıllardan sonra turizmde gelişme göstermesinden ileri geliyor. Ağva’da, 1990’lı yılların başlarından itibaren turizmin gelişmesinde İstanbul’a yakın olması ve doğa güzelliğini hâlâ büyük ölçüde koruyor olmasının payı büyüktür. Ağva’da nüfus, kışın 2000 civarına iken (2020 yılı nüfusu 2065 kişi) yazın 10 binin üzerine çıkmaktadır. Yazın, İstanbul ve çevre illerden Ağva’daki sayfiye evlerine gelenler, sezonluk otel, motel, pansiyon ve çadırlı kampı tercih edenler, tatil-bayramlarda günübirlik-hafta sonunda gelen turistler Ağva’nın nüfusunun yanı sıra, ticaretine de canlandırmaktadır.

Ağva, ilk olarak ev pansiyonculuğu ile turizme hizmet vermiş, son yıllarda ise Şile’nin konaklama yükünü taşıyan bir konuma gelmiştir. 2020 yılı itibarıyla Ağva ve yakın çevresinde 100’ü aşkın otel, motel, pansiyon mevcuttur. Ağva ve yakın çevresinde otel, motel ve pansiyonlar dâhil olmak üzere 3000’in üzerinde yatak kapasitesine sahiptir (Şile’nin toplam yatak kapasitesinin yüzde 50’si). Ağva, son 10 yılda yatak kapasitesinin yüzde 300 arttırarak iyi bir ilerleme sağlamıştır. Konaklama tesisleri ortalama 30 yatak kapasitesine sahip butik işletmelerdir. Oteller dört mevsim açıktır ve yüksek doluluk oranlarına sahiptir. Özellikle Göksu Nehri’nin yarattığı doğa ve akarsu temelli turizm anlayışı Ağva’da kısa zamanda turizm amaçlı kullanımın artmasına sebep olmuştur. Ancak, çok sayıda turistik tesisin yapıldığı Göksu deresinin aşırı derecede kirlendiği ve bu konuda önlem alınması gerektiği bilinmektedir.

Ağva, doğa ve kültür turizmi alanında çekiciliğe sahiptir. Çok çeşitli doğal güzellikler içinde ince kumlu plajlar, küçük koy ve burunlar, falezler, mağaralar, göller, şelaleler, orman içi piknik alanları mevcuttur. Ağva’da doğa turizm alanları; Yeşilçay ve Göksu akarsularının oluşturduğu kıyı ovasının kuzeyinde 2250 metre uzunluğunda Ağva-Kurfallı plajı yer alır. Bu plajlarda yeme ve içmeden oluşan hizmet birimleri vardır. Ayrıca, Ağva’nın Kilimli ve Kadırga koyları hem piknik yapılan hem denize girilen küçük plajlara sahiptir. Hacıllı Mahallesi’nde, Göksu Vadisi'nin doğu yamacında, tabaka ve erime boşluklarında arılar tarafından yapılan doğal baldan dolayı Ballıkaya adı verilen 50 metrelik bir fay dikliği dikkat çekici özellik taşır. Ağva’nın doğusunda, Kadırga Koyu civarında yer alan basamaklar şeklinde oluşmuş kireçtaşlarının gösterdiği yapı Amfikayalar doğal mekânlardan bir diğeridir. Ayrıca, Ağva doğusunda Kilimli Koyu'nda bulunan dalga aşındırması sonucunda oluşan Kilimli Doğal Köprüsü, Kilimli koyu yakınında yer alan köylülerce gelin tacına ve gelinliğe benzetilmiş şekli ile Gelin Kayası, görseli yanında anlatılan efsanesi ile ünlenmiştir.

Ağva ve yakın çevresinde alternatif turizm kapsamında çeşitli doğa sporları yapılmaktadır. Bu faaliyetler içinde doğa yürüyüşleri, doğa koşuları, kaya tırmanışları, yelken kanat ve yamaç paraşütleri, bisiklet turları, mağaracılık faaliyetleri, nehirde kano ve su bisikleti, oryantiring, çevre koylara tekne turları, derede tekne gezintileri, kampçılık, avcılık gelmektedir.

Ağva yakın çevresinde en önemli alanlardan biri Onbirgöller Vadisi’nde yapılan yürüyüşlerdir. Göksu Nehri’nin kollarından olan Değirmen Çayı’nın Hacıllı bölgesinden geçtiği kanyonda 11 adet göl ve şelale ard arda sıralanmıştır. Şelaleler Hacıllı Şelalesi olarak bilinir. Bu alanda ikinci göl ve şelale bölgesinde Gürlek Mağarası yer alır. Buradan itibaren Şifalı su parkuru devam eder. Ormanlık alanda yürüyüş parkuru olan diğer bir alan 20 kilometrelik mesafesi olan Kalemköy-Hisartepe arasındaki Kalemköy parkurudur. Ağva’da, kum yürüyüşüne uygun doğal plajlar vardır. Ağva-Kurfallıaltı plajları arası kumsal yürüyüşleri için elverişlidir.

Kaya tırmanışları diğer bir turizm çekiciliğini oluşturmaktadır. Ağva ve yakın çevresinde kaya tırmanışı yapılabilecek ölü falez, kanyon ve fay dikliklerinden oluşan kaya tırmanış alanları bulunur. Ağva’nın batısında kumsalın sonunda, denizle ilişkisi kesilmiş olan 25 metre yükseltide ölü bir falez olan Kurfallıaltı falez dikliği, Hacıllı Mahallesi’nin doğusunda su değirmeni karşısında yer alan 40 metre yüksekliğinde genç bir fay dikliği olan Hacıllı dikliği kaya tırmanışçılarının sıkça tercih ettiği bir yerdir. Ayrıca, Hacıllı’da yer alan Ballıkaya dikliği, Kuşkayası dikliği ve Hacıllı altı dikliği kaya tırmanışı için önemli diğer alanlardır.

Ekstrem sporlardan olan yelken (delta) kanat ve yamaç paraşütü parkurlarında dik bir yamaç ve uygun rüzgâr gereklidir. Ağva’da bulunan Dikbucaklı Dikliği bu faaliyete uygun bir yerdir. Ağva’da, dağ bisikleti sporu için en uygun yer Kalem Mahallesi-Hisar Tepe arasıdır. Mağaracılık faaliyetleri daha çok spor amaçlı olup, Ağva’ya yakın Hacıllı’da Soğuksu Mağarası, Gürlek Mağarası, Sulukuyu Mağarası, İnkese Mağarası, Gökmaslı’da Gökmaslı Mağarası bulunmaktadır. Nehirde yapılan doğa sporlarından kano sporu, Göksu ve Yeşilçay derelerinin geniş olan aşağı çığırlarında uzun bir parkurda yapılmaktadır. Ağva ormanları oryantiring sporunu yapmaya elverişli parkurlara sahiptir. 2014 yılında birçok yerli ve yabancı sporcunun katılımıyla oryantiring yarışları yapılmıştır. Ağva yakın çevresinde yer alan geniş orman alanları çeşitli ve çok miktardaki av hayvanlarının varlığı, ulaşım kolaylığı ve var olan turizm arzı nedeniyle av turizmi açısından önemli yerlerdir.

Ağva ve yakın çevresinde görülmeye değer yerler içinde tarihi ve kültürel mekânlardan biri Kalem Mahallesi’nde yer alan Bizans dönemine ait, XIV. yüzyıla kadar kullanılmış olan Kalem Kalesi’dir. Kalenin sur duvarları yıkılmış olup, sadece temel kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Ağva’da yer alan Gürlek Mağarası Hristiyanlığın yayılış döneminde hapishane işlevi görmüştür. Ağva’nın güneyinde, Gökmaslı’da Gökmaslı Mağarası ile Hacıllı’da İnkese Mağaraları ilk inanan Hristiyanlarca kilise olarak kullanılmıştır. Bunun yanı sıra yine bu devre ait, Ağva’nın 20 kilometre kadar güneyindeki Hisar Tepe’de yer alan kale kalıntısı, Sungurlu Mahallesi’ndeki dağ değirmeni, Kalem Mahallesi’ndeki Romalılara ait kilise kalıntısı, Hacıllı’da Solcapınar ve Karamanpaşa pınarı mevkilerinde yer alan Roma döneminden kalma lahit mezarlar ve mezar taşları Ağva’nın önemli kültür turizm eserleridir.

Ağva’nın halk plajının hemen gerisinde yer alan Bayraklı Tepesi birinci derece doğal ve arkeolojik sit alanı kapsamında koruma altındadır.

Etiketler:
Yararlanılan Kaynaklar

Ertek, T. A. (2005). Bir Coğrafi Mekan Analizi: Şile İlçesi. İstanbul: Güven Yayınları; Ertek, T. A. ve Evren, E (2017). Şile İlçesi Coğrafyası. İstanbul: Dergah Sistem Ofset Basım Yayım.