Adana Yeni Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Adana tarihi kent merkezinde, Tepebağ Höyüğü eteklerinde, Kuruköprü ile Küçüksaat mevkileri arasında, Sefa Özler Caddesi ile Ziyapaşa Bulvarı’nın kesişim noktasında bulunuyor. Cami kapısının iç kemerindeki Arapça kitabeye göre, Antakya’da doğup sonradan Adana’ya yerleşen Abdurrezzak Antaki tarafından 1724 yılında yaptırılmıştır. Minare üzerindeki kitabeye göre ise caminin yapımından beş yıl sonra 1729 yılında Ali Beşe tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı olarak inşa edilen Adana Yeni Camii’nin sekiz kubbesi vardır. 1960’lı yıllarda yıkılan doğu kısmındaki iki kubbe, restore edilmiştir. Süsleme ve mimari yapı bakımından Kahire’deki bazı Memlük yapıları ile Adana Ulucami’nin benzer özellikler taşıdığı ve genel olarak mahalli etkileri öne çıkardığı ifade ediliyor. Küçük boyutlu bir cami olmasına rağmen, iklimsel özelliklerden dolayı yapıda fazla sayıda pencere vardır. Kesme taş kullanılarak inşa edilen caminin güney cephesinde sekiz adet basık kemerli pencere bulunuyor. Mimari yapılandırmaya uydurulan asimetrik bir avlu düzenlemesi vardır. İhtiyaca cevap veremeyen bu avluyu genişletme çabaları sonucu, ilave edilen betonarme kısımlarla caminin esas karakteri bozulsa da, değişikliğe uğramayan kıble duvarı ile minaresi caminin orijinal durumunu betimliyor. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Adana Bölge Müdürlüğü’nün caminin güney duvarındaki bilgi levhasına göre Yeni Camii, 1998 depreminden sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü denetiminde cami derneği tarafından onarıldı. Bu onarım ve yakın zamandaki çalışmalarla, yapının karakterini bozan betonarme eklentiler çıkarıldı, yapının avlu duvarları ve avlu zemini doğal taş ile yeniden düzenlenmiş ve avlu zemini altı ayrı bir kat olarak değerlendirilerek kapasite artırılmıştır. Cami avlusuna batı ve güney cephesindeki kapılardan giriliyor. Güney cephesindeki ana kapı minarenin altında yer alıyor ve bu kapı derin bir niş içine yerleşiyor. Yapının fazla yüksek tutulmayan beden duvarlarıyla oldukça uyumlu boyutlarda inşa edilen minaresi, Arap-Memlük mimari tarzında silindirik gövdeli olarak yükseliyor; gövdesi zikzaklarla tezyin ediliyor ve ışık gölge etkisine müsait bir plastik görünüm kazanıyor. Şerefe üstü konik bir külahla sonlanıyor. Bu özellikleri ile minare, yapının en öne çıkan mimari ve estetik özelliklerinden biri olarak değerlendiriliyor. Adana Yeni Camii günümüzde halen ibadet amaçlı kullanılmakta olup kültür ve inanç turizmi meraklılarının da incelemesine açık durumdadır.

Referanslar

Kırkıl, T. (2008). Adana Kent Merkezinde Cami Mimarisinin Geçmişten Günümüze Gelişimi (Basılmamış yüksek lisans tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı; Özmen, Ö. (2000). Adana’nın Tarihsel Yapı Dokusu: Kaleler, Kervansaraylar-Hanlar ve Camiler. İçinde; E. Artun ve M. S. Koz (Editörler), Efsaneden Tarihe, Tarihten Bugüne Adana: Köprü Başı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Ramazanoğlu, G. (2006). Adana’da Tarih Tarihte Adana. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları; Yüksel, M. (1990). Çukurova’da Türk-İslam Eserleri ve Kitabeler. İstanbul: Adana Valiliği Yayınları.