Zeytinyağı Turizmi

Gastronomi Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Zeytin ve zeytinyağı, tarih boyunca besleyici, sağlıklı ve doğal bir gıda ürünü olması sebebiyle, toplumların sağlık, ekonomi, kültür, ekoloji ve turizm gibi diğer alanlarını etkileyebilen çok yönlü özelliklere sahip doğal bir miras olarak nitelendirilmektedir. Zeytinyağı turizmi, içerisinde zeytin ağacı bulunan bahçelere uyumlaştırılan mimari yapılarla konaklama, sağlık uygulamaları, rahatlama, güzellik gibi zeytinyağı ile bağlantılı turizm faaliyetlerini içermekte olup, zeytin ve zeytinyağı kültürünün ortaya çıkardığı yemekler, damak tadı ve gastronomi turizmi ile ilgili (özellikle kırsal alanlarda) bir iç turizm şekli olarak tanımlanmaktadır. Bölgesel bir tarım ürünü olarak görülen zeytinden elde edilen zeytinyağı, kırsal turizmin kalkınması için turiste doğrudan satış sağlayan yeni bir ticari kanal olarak da ifade edilmektedir.

Zeytinyağı turizmi, ziraat turizminin bir dalı olmakla birlikte, ekoturizm, kırsal turizm, endüstriyel turizm, kültürel turizm, sürdürülebilir turizm, miras turizmi ile iç içedir ve bir yöreye tarımsal, ekonomik ve turizm açısından değer katmaktadır. Zeytinyağı fabrikaları ve müze ziyaretleri, zeytinyağı tadımı, zeytinyağı özel ürün mağazalarından alışveriş yapma, turistlerin dinlenebileceği, çalışabileceği ve konaklayabileceği zeytin bahçeleri ile sunulan hizmetleri, eski zeytinyağı değirmenlerini ziyaret etme, özel zeytinyağı ürünleri sunan restoranlarda yemek yeme, zeytinyağı ile ilgili yapılan çeşitli etkinlikler ile fuar ve festivallere katılımı içermektedir. Boş zamanlarında sürekli ikamet ettikleri yerlerden zeytin üreticiliği veya zeytinyağı yapımı yapılan bölgelere seyahat eden turistler/ ziyaretçiler, zeytin ağacı, zeytin yetiştirilmesi, zeytin meyvesi ve zeytinyağı üretimi hakkında detaylı bilgiler edinmekte, zeytinyağı üretim tesislerini ziyaret ederek, değişik zeytinyağlarının tadına bakmakta, zeytinyağıyla pişirilen yemeklerin oluşturduğu mutfak kültürü hakkında derinlemesine bilgi edinmekte ve tatillerini zeytinyağı üretilen bölgedeki bahçelerde geçirmektedir.

Rivayete göre, Hz. Nuh’un büyük tufanın sona erdiğini anlamak için gönderdiği güvercinin ağzında getirdiği yeni koparılmış zeytin yaprağı o günden bugüne ümidin ve barışın, tufanın yok edici gücüne karşı direnen zeytin ağacı ise ölümsüzlüğün simgesi oldu. MÖ 4000’li yıllarda kültür bitkisine dönüştürülen zeytinin yağının çıkarılması ve kullanımının yaygınlaşması yaklaşık iki bin yıl sonra gerçekleşti. Tunç Çağında ve daha sonraki dönemlerde Akdeniz’de zeytinciliğin yaygınlaştığını gösteren arkeolojik buluntular arasında yağ presleri, saklamada kullanılan kaplar, zeytin gösterimleri olan vazo ve duvar resimleri sayılabilir. Fenikelilerin ticareti ile başlamış olan yolda önce Mısır, Kıbrıs, Girit ve Anadolu yoluyla Yunanistan MÖ 700’lü yıllarda Kuzey Afrika’da Libya ve Tunus’a kadar yayılma sağlandı. Bu süreçte önemli bir kültür bitkisi haline dönüşen zeytinin yayılımı tüm Akdeniz coğrafyasını kapladı. Türkiye’de sırasıyla Ege, Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri’nin zeytin ve zeytinyağı üretiminde önde gelen bölgeler olduğu görülmektedir. Zeytinyağı turizmi ise İspanya’nın yanı sıra, Akdeniz’e kıyısı olan İtalya, Yunanistan, Portekiz, Fransa, Türkiye, Fas ve Tunus’ta da gittikçe yaygınlaşmaktadır. Türkiye, turizm açısından zeytin yetiştiriciliği ve zeytinyağı üretiminin ve zeytinyağından katma değer sağlanan sofistike ürünlerini sergileme, tanıtma, ziyaretçilere (turistlere) zeytinyağı ile yapılan yöresel lezzetler ve yemek kültüründen tat almanın yanı sıra, kırsal bir etkinliği öğrenme fırsatı sağlanmasına yönelik zeytinyağı turizmi gerçekleştirme potansiyeline sahip ülkeler arasında yer almaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Arıkan-Saltık, I. ve Çeken, H. (2017). Agroturizmde Yeni Eğilimler: Zeytinyaği Turizmi, Journal of Life Economics, 4(4): 89-102; Campón-Cerro, A. M., Folgado-Fernández, J. A. ve Hernández-Mogollón, J. M. (2017). Rural Destination Development Based on Olive Oil Tourism: The Impact of Residents’ Community Attachment and Quality of Life on Their Support for Tourism Development, Sustainability, 9(9): 16-24; Cankül, D. ve Ezenel, E., (2018). Bodrum Yarımadası ve Zeytinyağı Turizmi: Uygulanabilirliği Açısından Swot Analizi ile Değerlendirilmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(3): 55-68; https://www.ilhansari.com/zeytinyagi-tarihi.html, (Erişim tarihi: 15. 11. 2019); Millán, G., Arjona, J. M. ve Amador, L. (2014). A New Market Segment For Olive Oil: Olive Oil Tourism in the South Of Spain, Agricultural Sciences, 5(3): 179-185; Murgado E. M., Torres F. J., Parras, M. ve Vega, M. (2011). El Aceite De Oliva Como Elemento Nuclear Para El Desarrollo Del Turismo. İçinde; C. Flavıán ve C. Fandos (Editörler), Turismo Gastronómico: Estrategias De Y Marketing Experiencias De Éxito (ss. 191-220). Zaragoza: Prensas Universitarias de Zaragoza; Murgado, E., M. (2013). Turning Food into a Gastronomic Experience: Olive Oil Tourism, Options Mediterranéennes, 106: 97-109; Ruiz Guerra, I. (2010). Análisis Cuantitativo Y Cualitativo Del Significado Del Aceite De Oliva: Una Aproximación Desde El Punto De Vista Del Consumidor. Granada: Publication Services of University of Granada; Ünsal, A. (2011). Ölmez Ağacın Peşinde-Türkiye’de Zeytin ve Zeytinyağı (Sekizinci baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.