Yeşilçomlu Kavunu
TARIMSAL ÜRÜNLER Meyve (İşlenmiş ve İşlenmemiş)
-
2025
Kavun (Cucumis melo L.), insan sağlığına çok sayıda fayda sağlayan dünya çapında bilinen ve tüketilen bir meyvedir. Türkiye, dünya kavun üretiminde Çin'den sonra ikinci sırada yer almaktadır ve kavunun ikincil çeşitlilik merkezidir.
Türkiye'de üretimi en fazla yapılan kavun Cucumis melo var. inodorus grubuna ait yerel genotiplerle yapılmaktadır. Ancak, posanın yanı sıra, kabukları ve çekirdekleri gibi yan ürünleri de yüksek besin ve işlevsel kapasiteye sahip fitokimyasallar içerdiğinden, özüt ve un üretiminde ve yağların çıkarılmasında kullanılabilir.
Cucumis melo L., sahip olduğu geniş alt tür çeşitliliği ve yüksek ekonomik değeri nedeniyle kabakgiller (Cucurbitaceae) familyası içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Farklı coğrafi kökenlere ait çok sayıda yabani ve kültüre alınmış kavun formu tanımlanmıştır. Yetiştirilen türler içerisinde gözlenen genetik ve morfolojik (biçimbilim) varyasyonların belirlenmesi ve bu varyasyonların dağılımının incelenmesi, etkin ıslah programlarının yürütülmesi açısından kritik öneme sahiptir. Hem Türkiye’de hem de dünya genelinde kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasına ait birçok türde çeşit tanımlamaları yapılmış; bu bağlamda mevcut morfolojik çeşitlilik detaylı biçimde ortaya konmuştur.
Yeşilçomlu kavunu ise Balıkesir'in Bandırma ilçesine bağlı Yeşilçomlu Mahallesi'ne özgü, ata tohumu ile yetiştirilen ince kabuklu, sulu, çok aromatik ve hafif oval bir kavundur. Genellikle 1,5-3,5 kilogram ağırlığında olup özellikle erken tür ‘muz kavunu’ ve ‘beyaz kavun’ adıyla bilinen çeşitleriyle öne çıkmaktadır. Biyoteknolojik hibrit tohum kullanılmamakta, nesilden nesile aktarılan ata tohumlarıyla ekilmektedir. İnce kabuğu, tat ve koku yoğunluğu sayesinde tercih sebebidir. Sıcak hava koşullarda karşı dayanıklı ve çatlamaya daha az meyillidir.
Türk Marka ve Patent Kurumu’na coğrafi işaret almak için süreci başlamıştır. Yörede dört ila 10 bin dönüm civarında üretim yapılmakta ve İstanbul, Bursa ve Eskişehir gibi büyük şehirlere gönderilmektedir. Sekiz yıldır eylül ayının ilk haftasında Yeşilçomlu Kavun Festivali düzenlenmektedir. Sağlıklı bir ekimde tohumlar ekimden altı hafta önce, 20 ila 25°C arasındaki bir sıcaklıkta saksılara ekilir. Son donlardan sonra, kompostla zenginleştirilmiş, her yöne bir metre aralıklı dikim çukurlarına kök toprağıyla birlikte nakledilir. Toprak iyi ısındığında ve dış sıcaklıklar artık 15°C'nin altına düşmediğinde aynı koşullar altında açık toprağa ekim yapmak mümkündür. Ekim dönemi örtü altında mart, nisan, mayıs açık havada ise nisan, mayıs ayları olarak bilinmekte, hasat dönemi, temmuz, ağustos, eylül ve ekim ayları olarak bilinmektedir. Toprakta veya serada yetişebilmekte güneşte sergilenmektedir. Kireç taşı ve humus içeren, yeniden ısıtılmış, zengin, drenajlı ve hafif topraklarda yetişebilmektedir.
Yeşilçomlu türü için spesifik çalışmalar sınırlı olsa da çeşitlerinde olduğu gibi yüksek su içeriğine (yüzde 90) sahiptir. A, B, C vitaminleri, potasyum, magnezyum ve kalsiyum minerallerini içermektedir. Tansiyonu düzenler, kalp sağlığını destekler. Ayrıca beta-karoten, likopen ve antioksidan içeriği ile dikkat çekmekte kolajen üretimini desteklemekte, düşük kalori ve tok tutucu lif yapısı kilo kontrolüne yardımcı olmaktadır.
Referanslar
Bliss, F. A. (1981). Utilization of vegetable germplasm, HortScience 16: 129–132; Ermiş, S. ve Aras, V. (2017). Kavun (Cucumis melo L.) çeşitlerinin morfolojik karakterizasyonu ve akrabalık derecelerinin belirlenmesi, Akademik Ziraat Dergisi, 6: 171-178; https://kokopelli-semences.com/en/p/yesilcomlu-melon, (Erişim tarihi: 11. 07. 2025); https://www.bandirmaticaretodasi.org/tr/haberler/d/yesilcomlu-kavunu-na-cografi-isaret-1053, (Erişim tarihi: 11. 07. 2025); https://www.medicalpark.com.tr, (Erişim tarihi: 11. 07. 2025); Pitrat M, Chauvet M., Foury C., 2000. Diversity, history and production of cultivated cucurbits. Proc. Ist Int. Symp. On Cucurbits. Editörler, Acta Horticulturae, 492: 21-28; Sari, N. ve Solmaz, I. (2007). Fruit characterization of some Turkish melon genotypes, Acta Horticulturae, 731: 103, 107.10.17660/ActaHortic.2007.731.14.https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2007.731.14.