Yeniköy Carlton Oteli

Konaklama Tesisi Otel

(Yeniköy, İstanbul, 1970 – 1986)

1970 yılında TURBAN tarafından inşa ettirilmiş bir konaklama tesisidir. İnşa sürecinde müteahhit Tarık Kadam görev aldı. Tesisi 10 yıllığına Carlton Otel zincir yetkilisi Ted Rohr, Turizm Bankası A. Ş.’den kiraladı. Sonrasında bu süre uzatıldı. Yeniköy sahilinde, Köybaşı Caddesi’nde yer alan dört yıldızlı bu 242 kişi kapasiteli otel deniz manzaralı 122 odası ile oldukça önemli bir turizm yapısıydı. Sahilde yer alması sayesinde bir plaja sahip olan bu otelin ayrıca bir yüzme havuzu ve barı da bulunurdu. Plajı sayesinde sosyal bir cazibe merkezi haline de gelmiş olan otel yerli ve yabancı pek çok turistin ilgisini çekiyordu. Hatta Carlton Oteli, zengin iç mekan atmosferi ile 1970’li yılların varlıklı ailelerinin yaşantısının bir tür yansıması olarak okunabilecek Yeşilçam filmlerinin pek çoğunda (Zambaklar Açarken ve Acı Hayat gibi) yer aldı. Literatür taramasında yalnızca plaj lokantası 1/20 ölçekli dekorasyon projesine (plan ve görünüşler) ulaşılabilen ancak tüm kurguyu gösteren projelerine ulaşılamayan otelin iç mekan kurgusuna ve tasarımına ilişkin verileri bu filmler yardımı ile elde etmek mümkündür. Bu bağlamda otelin resepsiyon, lobi, bar, balo salonu ve oda gibi çeşitli mekanları filmler aracılığıyla görünürlük kazandı ve böylece bu filmlerin otelin belgelenmesi açısından oldukça önemli olduğu belirtilmelidir. Özellikle lobinin ve resepsiyon mekanının yer aldığı film sahnelerinden anlaşıldığı üzere yapının iç mekanlarında dış cephesindeki yalın ve minimalist etkinin aksine mimarlık ve sanat ilişkisi bağlamında bir zenginliğin söz konusu olduğu söylenebilir. Burada Erdoğan Ersen imzalı Gorbon Işıl panolarının yardımıyla iç mekanın renklendirildiği ve ilgi çekici bir atmosfer oluşturulduğu gözlemlenmektedir.

1984 yılında bir Suriye gemisinin otelin restoran kısmına çarpmasıyla birlikte verdiği zarar neticesinde otelde bir tadilat çalışması başlatıldı. Ancak, dönemin başbakanı Turgut Özal’ın talimatıyla yenisinin yapılması kaydıyla otel 1986 yılında yıktırıldı, fakat yerine yeni bir otel yapılmadı.

Yapıya ait yapılan literatür taramasında elde edilen fotoğraflardan anlaşıldığı üzere zemin üstünde yeme-içme ve sosyal mekanların bulunduğu iki servis katına ek olarak dört yatak katı bulunmaktaydı. Oteldeki birimlerin kurgusunda deniz manzarasının önemsendiği anlaşılmaktadır. Hatta, sahilde bulunan restoran kısmının üzerine ulaşılmasını sağlayan merdiven bu mekanı adeta bir seyir terasına dönüştürmekteydi.

6674 metrekare alana yayılan ve çevresinde Sait Halim Paşa Yalısı, Aya Nikola Kilisesi ve bitişik nizam konutların bulunduğu bu otelin bulunduğu arsa için 2000’li yılların başından beri düşünülen otel inşa etme planları hala gerçekleştirilemedi.

Yapının kütlesel kompozisyonu incelendiğinde iki farklı boyutta prizmatik kutunun birbirlerine eklemlendiği anlaşılmaktadır. Bu geometrik ve sade kompozisyon yapının inşa edildiği dönemde özellikle otel mimarisinde sıklıkla tercih edilen rasyonel bir yaklaşımdır. Bu bağlamda yapı, dönemin mimarlık pratiğinin bir örneği olarak belge niteliğindedir. Ayrıca, iç mekan kurgusunda karşılaşılan mimarlık sanat sentezi hususu yine dönemin nadiren karşılaşılan bir yansımasıdır. Bu noktada yapının döneminin hem ortak mimarlık dilini hem de ayrıştırıcı özelliklerini ifade ettiği ve böylece dönemin kimliğini yansıttığı söylenebilir. Yeşilçam filmlerinden de anlaşıldığı üzere yapı dönemin toplumsal yaşantısını ve eğlence hayatını temsil etmesi açısından da bir tür anı mekanı olarak değerlendirilebilir.

Referanslar

Anonim (1970). (20 Aralık 2019), https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/192/sayfa/1970/8/2/6.xhtml, (Erişim tarihi: 20. 12. 2019); Carlton Oteli - Carlton Hotel, https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/97274, (Erişim tarihi: 22. 01. 2020); Docomomo interior instagram hesabı, Modern Interior in Turkey, https://www.instagram.com/docomomo_interior/?hl=tr, (Erişim tarihi: 15. 01.2020); Gorbon, A. ile 11. 10. 2017’de yapılan görüşme. (Görüşen: H. Tutum); Güven, G. ve Karakuş, G. (2017). Design Chronolology Turkey: Ceramics, http://arewehuman.iksv.org/wp-content/uploads/2017/11/seramik_en_opt.pdf, (Erişim tarihi: 10. 08. 2019); İlknur, M. (2007). Carlton’ın Bitiş Öyküsü, https://v3.arkitera.com/h17136-carltonun-bitis-oykusu.html, (Erişim tarihi: 19. 01. 2020)