Yener’in Yeri
Yeme-İçme İşletmesi Lokanta Meyhane
(İstanbul, 1964 – 1990)
-
2020
Sultanahmet’te, Yerebatan Sarnıcı'nın hemen üstünde, Million Taşı’nın arkasına düşen aralıkta, üç yıldızlı bir otelin bodrum katında, babasından miras kalan 10 metrekarelik, 20 kişi kapasiteli bir kahvehanenin oğul Sıtkı Oruç tarafından 1964’te aşevi (lokanta) olarak işletmeye açılması ile kuruldu. Sıtkı Oruç 1990 yılına kadar burayı işletti. Başlangıçta bir aşevi olan bu yer zamanla bira servisi de veren bir meyhane haline geldi. Yener, Yener’in Yeri, Yener’s Restaurant, Yener’in Lokantası, Yener’in Meyhanesi veya Fasulyeci Yener adları ile bilinen bu aşevinin ve sonrasında meyhanenin en önemli özelliklerinden biri de sıcak yemek olarak yalnızca kuru fasulyenin her zaman bulunmasıdır. Kuru fasulyeye ek olarak pilav ve turşu da sunulan yiyecekler arasındadır.
Yener’in Yeri’ni dünyada ünlü kılan ise buranın hippilerin toplanma mekânı olmasıdır. Burayı devraldığı ilk dönemlerde işyerine takım elbise ve kravatlı gelen Sıtkı Oruç, zamanla hippi felsefesi ile tanıştı; kendini hippi olarak tanımlamaya ve hareketleriyle hippiler gibi davranmaya başladı. Bir süre sonra da Sıtkı Oruç hippilerce “Hippi Kralı” olarak ilan edildi. Aslında Yener’i “Hippi Krallığı’na götüren olaylar pek çoktur. Sıtkı Oruç, her başı sıkışan hippiye arka çıkar; polis, belediye ve valilik ile başı derde giren her hippinin arkasında Sıtkı Oruç vardır. Hippileri rahatsız eden gazetecinin ve halkın da karşısına yine Yener çıkmaktadır. Onlar gibi konuşmakta, onlar gibi giyinmekte, onlar gibi yemekte ve içmektedir. Birden fazla yabancı dil konuştuğu bile söylenmiştir. Sıtkı Sultanahmet’teki hippilere rahat vermeyen herkes ile kavga etmiş; yazılı basında da sık sık yer alan Sıtkı, hippileri her ortamda savunmaktan geri durmamıştır. Hippilerin Sıtkı Oruç’a sempati beslenmesinin bir nedeni de, parası olmayandan para almaması, “yarın vereceğim” veya “param yok” diyenden para istememesidir. Zaten Yener’in dükkânında kaynayan kuru fasulyenin servisini de herkes kendisi yapardı. Dilediği kadar tabağına koyar, yer; parası var ise öder, yok ise, ödemezlerdi.
Yener’in Yeri’nin farklılıklarından biri de Sıtkı Oruç’un hippilerin görüşlerini, şiirlerini ve duygularını yazmaları ve çizmeleri için dükkânına koyduğu defterdir. Aytunç Altındal bu defterler hakkında 1970 yılında şunları yazmıştır: “Sultanahmet’teki bu küçük aşevinde hippiler, içmişler, konuşmuşlar, tartışmışlar, sonra almışlar kalemlerini ellerine, başlamışlar Yener’in hatıra defterine içlerinden neler geçiyorsa onları yazmaya, çizmeye. Beş kalın defter tutuyor yazılar ve resimler”. Yener’i ziyaret eden gözlemcilerden biri de Amerikalı senatör Thomas J. Todd olmuştur. Senatör, hippilerin, lokantanın hatıra defterine yazdıkları düşüncelerden ve çizdikleri resimlerden, Ortadoğu’daki esrar kaçakçılığı ile ilgili ipuçları aradığı yazılır gazetelerde. Sıtkı Oruç’un tuttuğu bu defterlerin sayısı ve akıbeti hakkında kimse pek bir şey bilmemektedir. Defterlerin sayısının beş olduğu söylenmektedir; Aytunç Altındal’ın 1970 yılındaki yazısında da beş defterden söz etmektedir. Yener’in Yeri’nin, 1990 yılında Sıtkı Oruç’un vefatı ile kapanmasının ardından bu defterlerin diş hekimi olan oğlunda olduğu yolundaki söylentiler dışında başka bir bilgi bulunmamaktadır.
1979’dan sonra hippilerin sayısı azalmaya başladı. 1980 sonlarında Yener’in Yeri artık hippilerin değil, berduşların merkezi oldu. Burası giderek gözden düştü. Sıtkı Oruç da yakalandığı akciğer kanserine yenildi ve 1990 yılında Ankara’da dünyaya gözlerini yumdu. Diş hekimliği Fakültesi’nde okuduğu dönemde babası ile sık sık tartışan ve sonrasında diş tabibi olduğu bilgisine ulaşılan oğlu işletmeyi kapatmıştır.
Yararlanılan Kaynaklar
Aksak, M. (2019). Mahmut Aksak. (Görüşen: Nazmi Kozak). İçinde; Kozak, N. (Ed), Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri Cilt - IX: Turizm Bakanlığı, TURBAN, TURİNG, TMGT, TMTF, Hippiler, Turizm Yatırımcılığı, Diğer Alanlar (ss. 568-581). İstanbul: Yılmazlar Matbaası; Altındal, A. (2007). Dünün Belgeleri Yarının Tarihi. Ankara: Destek Yayınları; Çolpan, N. (2018). Namık Çolpan. (Görüşen: Nazmi Kozak). İçinde; Kozak, N. (Ed), Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri Cilt - IX: Turizm Bakanlığı, TURBAN, TURİNG, TMGT, TMTF, Hippiler, Turizm Yatırımcılığı, Diğer Alanlar (ss. 582-587). İstanbul: Yılmazlar Matbaası; Kozak, N. (Editör) (2019). Türkiye’de Hippiler (1965 – 1979). İçinde; N. Kozak (Ed), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler (ss. 859-908). İstanbul: Yılmazlar Matbaası.