Yalıkavak
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Deniz Destinasyonu
-
2020
Büyükşehir olan Muğla’nın 13 ilçesinden biri olan Bodrum’da yer almaktadır. Bölge, havalimanı, marinaları ve uluslararası yolcu gemileriyle kolay erişilebilen bir konumdadır. Yalıkavak’a havayolu ulaşımı tercih edildiği takdirde 53 kilometre uzaklıktaki Milas Bodrum Havaalanı’nı kullanarak ulaşım sağlanabilmektedir. Yalıkavak, Bodrum kent merkezine 18 kilometre mesafede, şehrin kuzeybatısında yer almaktadır. Bölge, kuzeybatı, batı ve güneyinde Ege Denizi ile çevrilidir. Yalıkavak’ın etrafında Kızıl Ada, Çatal Ada gibi çeşitli adalar bulunmakta olup kuzeyinde Tilkicik Koyu, Ağaçbaşı Koyu, güneyinde ise Koyunbaba Koyu ve Gümüşlük koyları yer almaktadır. Yalıkavak, toplam kıyı uzunluğu 174 kilometre olan Bodrum’un girintili çıkıntılı görünüme sahip kuzeybatı kıyı şeridindedir. Yarımada genelinde Ege ve Akdeniz iklimlerinin sentezi hâkimdir. Yılın yaklaşık 11 ayı güneşli olmasının yanında yaz ayları sıcak ve kurak, kış ayları oldukça ılık ve yağışlı geçmektedir. Bölgede Akdeniz ikliminin tipik bitki örtüsü olan makilik-fundalık alanlar yaygındır. Kıyı şeridinin manzarası ve dikkat çeken koyları ile doğal güzelliğinin yanında gelişmiş turizm imkânları sunan bölge ekonomisinde, turizm önemli bir yere sahiptir.
Küçük bir liman kasabası olan Bodrum, Cumhuriyet‘in ilanından önce Halikarnassos olarak anılmakta idi. Cumhuriyetin ilk yıllarında yaklaşık 5.000 nüfusa sahip, süngercilik ve balıkçılığın egemen olduğu bir bölge iken 1965’den sonra turizm potansiyeline dayalı olarak nüfus artışı başladı. 1980‘li yıllardan itibaren yarımada hızla gelişerek önemli bir turizm ve eğlence merkezine dönüştü. Turizmin gelişmesi ile birlikte Bodrum’un belde ve köylerine yerleşimde yoğun bir artış yaşandı. Nüfus artışının da etkisiyle, Bodrum Belediyesi’ne ek olarak kurulan diğer belde belediyeleri arasında 1989’da kurulan Yalıkavak Belediyesi de yer almaktadır. 2014’den sonra belde belediyelerinin kapatılması sonrasındamahalle statüsü ile Bodrum Belediyesi’ne bağlandı. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2018 yılının verilerine göre, Bodrum Yarımadası 171.850 kişinin yaşadığı, Muğla’nın en yüksek nüfuslu ilçesidir. 2019 verilerine göre ise Yalıkavak Mahallesi nüfusu 6.182’dir.
Yalıkavak’ta ziyaretçilerin ilgi duyduğu su sarnıçları, yel değirmeni, halk plajı, mandalina ve portakal bahçeleri bölge turizmini canlandırmaktadır. Yalıkavak turizminde önemli rol oynayan mega yat marina olarak inşa edilen Yalıkavak Marina’da 620 yat aynı anda bağlanabilmektedir. Gurme restoranları, dünya çapında markalarıyla ziyaretçilere seçkin imkânlar sunan marina, yerli ve yabancı tüm turistlerin Yalıkavak’ta en çok ilgi gösterdiği turistik bölgelerinden biridir. Yalıkavak, yarımadanın kuzeyinde konumlanıp yoğun rüzgâr aldığı için, ziyaretçilerin bölgeyi ziyaretinde yüzmenin yanı sıra, yelken, rüzgâr sörfü gibi çeşitli aktiviteler yapmasına imkân sunmaktadır. Bölge, tekne turları, doğa yürüyüşü ve bisiklet parkurları, kültür turizminde öne çıkan antik kentleri ile de ziyaretçilere bu alanları gezme ve fotoğraflama alternatifi sunmaktadır. Yalıkavak’ta mülkiyeti Bodrum Belediyesi’ne ait olan Yalıkavak Sarnıç Anadolu Yaşam Müzesi, İskele Kafe, 24 adet kiralanmış dükkân ve bir de çim saha bulunmaktadır. İçerisinde girişi ücretsiz olan Halk Plajı’nın da yer aldığı toplam sekiz adet mavi bayraklı plaj Yalıkavak’ta yer almaktadır. Konaklama imkânları açısından Yalıkavak incelendiğinde, 2019 yılının verilerine göre işletme belgeli 10 işletme yer almakta olup bunların toplam 737 odası ve 1.637 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Yalıkavak’ta yatırım belgesine sahip üç otel toplam 240 oda ve 484 yatak kapasitesiyle hizmet vermektedir. Ayrıca, beş adet A grubu seyahat acentası Yalıkavak’ta faaliyet göstermektedir. 2019 yılının verilerine göre, Muğla genelinde bölgeye en çok turist sırasıyla İngiltere, Rusya, Ukrayna, Polonya ve Almanya’dan gelirken, denizyolu ile Yunanistan’dan oldukça yoğun talep görmektedir.
Bisiklete binmeyi ve doğa yürüyüşlerini sevenler için yaklaşık 185 kilometrelik Bodrum Leleg antik yoluna Yalıkavak’tan bağlantı yollarıyla ulaşım sağlanabilmektedir. Kültür turizminde öne çıkan, özgün bir tarihi dokuya ve yürüyüş parkurlarına sahip bu rotada, ekim ayından mayıs başına kadar turistler platform mezarlarıyla ilgi çeken ve hala arkeolojik kazıların sürdüğü Pedasa antik kentini Bodrum manzarasıyla birlikte görebilirler. İsminin Uranion olduğu düşünülen Leleg yerleşiminin kalıntıları, Yalıkavak’ın üç kilometre güneybatısındaki Geriş Köyü’nün üstündeki iki tepede bulunmaktadır. Tepelerden birinin üzerinde anıt mezar (Mausoleion) kalıntılarıyla sur ve burç kalıntıları, diğerindeyse sur kalıntıları izlenebilmekte, kültür turizmi açısından çekicilik oluşturmaktadır.
Yel değirmenleri, balıkçı lokantaları ve her mevsim pazarlarda bulunan yeşilliklerinin zenginliği ile ünlü olan Bodrum’da haftanın her günü 43 yıldan beri semt pazarları kurulmakta olup, Yalıkavak giyim pazarı her Perşembe, sebze pazarı ise Salı günleri yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Özellikle Yunan adalarından gelen turistlerin ilgi gösterdiği pazarda çevre illerden gelen ortalama 1.200 esnaf tezgâh açmaktadır. On iki dönümlük arazi üzerine kurulan Yalıkavak pazarında; yöreye özgü sebze ve meyveler, baharatlar, şarküteri ürünleri, tatlılar, çeşitli yerel otlar, börekler, gözlemeler, testi ve güveç kapları, gümüş takılar, renkli kumaşlar, deri, çanta, dokuma örnekleri gibi pek çok farklı ürün bulunmaktadır.
Yalıkavak, yarımadanın en meşhur süngercilerinin doğum yeri olarak bilinmektedir. Bodrum’da önceleri balık ve sünger avcılığında kullanılan gulet adı verilen tekneler, yarımadanın hemen her koyunda yer almakta olup içlerinde Yalıkavak’ın da bulunduğu Tavşan Burnu, İçmeler, Gümüşlük, Çiftlik, Gündoğan gibi koylarda da guletlere rastlanmaktadır. Günümüzde guletler hem Türkiye’de hem de dünya denizlerinde boy göstermektedir. Turizmin öne çıkmasıyla guletler de gelişmiş, daha konforlu hâle gelmiş, içerisindeki kamaralar genişlemiş ve boyları büyümüştür. Bodrum Yarımadası, 2001 senesinde yayımlanan Resmi Gazete’ye göre tamamen turistik ve sportif tüplü dalışlara açıldığı halde Yalıkavak ve Gümüşlük arası hariç tutulmuştur.
Bodrum’u, Türkiye’nin Cote’d Azur’u haline getirmek amacıyla, 14 şirketin 21 yeni otel projesi geliştirildi. Bu kapsamda Yalıkavak’tan Tilkicik Koyu’na kadar farklı bölgelere lüks otellerin yapılması planlanmaktadır. Bölgede orta ve üst gelir gruplarının tercih ettiği yerlere aynı zamanda otel hizmeti de sunan villa ve rezidans projeleri geliştirildi. Özellikle son 10 yılda Bodrum’da yapılan nitelikli yatırımlar ile ciddi bir değişim yaşandı ve bölge, doğal güzellikleriyle beraber lüks eğlence hayatıyla da üst düzey turistlerce ziyaret edilen bir destinasyon haline geldi.
Bu olumlu gelişmelerin yanında Bodrum Belediyesi, 2020 - 2024 yılının stratejik planında turizm kapsamında birtakım sorunların ve eksiklerin de tespitini yaparak bunlara çeşitli çözümler getirmektedir. Örneğin, Türk vatandaşlarına uygulanan vize zorluklarından dolayı yurtiçi tatiline yönelen yerli turistin ilgisini Bodrum’a çekecek festival, konser gibi organizasyonların düzenlenmesi planlanmaktadır. Bölgede sağlık turizmi, üçüncü yaş turizmi, gulet imalatı gibi turizm çeşitlerinin desteklenmesi için girişimlerde bulunulması planlar arasındadır. Bir diğer proje ise Bodrum’a özgü markalaştırılabilecek Bodrum sandaleti, mandarini, guleti gibi ürünlerin, kooperatifler aracılığı ile üretiminin teşvik edilmesidir. Her şey dâhil sistemin yaygınlaşmasından sonra turizmin kültür etkileşimi yönünün kısıtlanması ve yarımadanın turistik öğelerinin turiste sunulamaması tespit edilen sorunlar arasındadır. Bu bağlamda, her şey dâhil sistemdeki turisti otel dışına çıkaracak kültürel öğelerin turizme kazandırılması için girişimlerde bulunmak ve tanıtımına destek olmak hedeflenmektedir. Bölgede nüfus yıllar boyunca artmış, dış göçün de hızlanması ile ortaya çıkan gürültü - görüntü kirliliği, hijyen kurallarının ihlali ve izinsiz - ruhsatsız çalışmalar turizme zarar vermeye başladı. Konuyla ilgili yasal tedbirlerin alınması, gerekli izinleri almayan işyerlerinin tespitini yapacak zabıta denetimlerinin arttırılması planlanmaktadır. Genellikle yaz aylarında toplanan turizm faaliyetlerinde sezonun kısalması turizm gelirlerinin düşmesine sebep olduğundan, turizmin dört mevsime yayılması için çalışmalar yapılması da bölgenin stratejik planları içinde önemli bir yere sahiptir.
Referanslar
Bodrum Kaymakamlığı (2020). Bodrum, http://www.bodrum.gov.tr/ilcemiz, (Erişim tarihi: 19.12.2020); Bodrum Otelciler Derneği (BODER) (2017). Geçmişin Balıkçı Kasabası Lüks Otel Cenneti Oldu, http://boder.org/gecmisin-balikci-kasabasi-luks-otel-cenneti-oldu.html, (Erişim tarihi: 20.12.2020); Bodrum Rehberi (2020). http://www.bodrum-guide.org/sarisayfalar.asp?id=15&ara=ok, (Erişim tarihi: 17.12.2019); Bodrum Ticaret Odası (BODTO) (2017). Bodrum Yarımadasındaki Tarihsel Süreç. https://www.bodto.org.tr/content.php?id=00038&lang=tr, (Erişim tarihi: 17.12.2020); Kültür ve Turizm Bakanlığı (Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü) (2020). Muğla. https://mugla.ktb.gov.tr/TR-270608/bodrum-yarimadasi-antik-yerlesimleri.html, (Erişim tarihi: 17.12.2019); Mavi Bayrak Türkiye (2020). Mavi Bayraklı Plajlar Listesi, Muğla / Bodrum. http://www.mavibayrak.org.tr/tr/plajListesi.aspx?il_refno=48, (Erişim tarihi: 17.12.2019); Türkiye Nüfusu İl ilçe Mahalle Köy Nüfusları, Yalıkavak Mahallesi Nüfusu Bodrum Muğla. https://www.nufusune.com/176215-mugla-bodrum-yalikavak-mahallesi-nufusu, (Erişim tarihi: 17.12.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Bodrum Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü (2007). Bodrum Tanıtım Kitapçığı. Bodrum: Bodrum Belediyesi Yayınları; Bodrum Belediyesi Stratejik Planı 2020 – 2024. Kamuda Stratejik Yönetim web sitesi, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/RtGiW+bodrum.pdf, (Erişim tarihi: 19.12.2020).