Yağ Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Asıl adı Eski Camii olan ve Adana’da Büyük Çarşı Semti’nde bulunan Yağ Camii, yanındaki medrese ile birlikte bir külliye oluşturmaktadır. XX. yüzyıl başlarına kadar, yanında kurulan yağ pazarı sebebiyle halk arasında adı Yağ Camii olarak anılmıştır. Cami, Ermeni Saint Jacques Kilisesi’ne ekler yapılarak geliştirilmiştir. Kitabeye göre cami, H. 906-M. 1501 yılında Ramazan Halil Bey tarafından kiliseden çevrilerek yapılmış, daha sonra oğlu Piri Paşa tarafından H. 960-M. 1552 yılında yapılan ilaveler ve medrese ile bir bütün haline getirilmiştir.

İslam hâkimiyetinden sonra kilisenin sadece batı duvarı yıkılarak doğu tarafındaki bloka dokunulmadan cami eklenmiştir. Kilisenin doğu-batı doğrultusundaki ibadet yönü değiştirilerek güneye çevrilmiştir. Camideki boyları bir metreyi geçmeyen basık sütunlar loş bir atmosfer oluşturmakla birlikte ibadet alanını daraltmıştır. Cami, bu özelliğiyle Selçuklu dönemi Ulu Camii karakterini yansıtmaktadır. Ayrıca caminin kuzeyinde son cemaat yeri ve avlu bulunmaktadır. Avlunun kuzey-batı ve doğusunda yapıyla kompleks olarak medrese odaları yer almaktadır. Yağ Camii avlusu içinde bulunan medrese Piri Paşa Medresesi/Medrese-i Cedîd, Yağ Camii Medresesi olarak bilinmektedir.

Abidevî bir görüntü sergileyen taç kapı, caminin güney-doğusunda yer almaktadır. Taç kapının dik bir iç üçgen içine yerleştirilmiş mukarnas kavsarayla yücelimi arttırılmıştır ve birbirine geçmeli iki renkli taşla gerçekleştirilmiş basık kemerli bir girişle avluya geçilmektedir. Taç kapıdaki mukarnas kavsaranın iki yanındaki üçgen boşluklarda dışa taşıntılı iki rozet, Selçuklu dönemi süslemelerini hatırlatmaktadır. Üzerindeki kitabeden –yukarıda da bahsedilen- 1552 yılında Piri Paşa tarafından camiye yapılan ilavelerle birlikte tamamlandığı anlaşılmaktadır. Sade taş işçiliğine sahip kapı Osmanlı karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır. Kuzey-doğu yönünde bulunan minare düzgün kesme taştan yapılmıştır ve caminin beden duvarlarının üst seviyesine kadar yükselmektedir. Minarenin şerefesi klasik Osmanlı tarzını yansıtmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Çobanoğlu, A. V. (2007). Ramazanoğulları/Mimari. İçinde; İslam Ansiklopedisi (DİA) Cilt-34 (ss. 445-447). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı; Özman, Ö. (2000). Adana’nın Tarihsel Yapı Dokusu: Kaleler, Kervansaraylar-Hanlar ve Camiler. İçinde; E. Artun ve M. S. Koz (Editörler), Efsaneden Tarihe, Tarihten Bugüne Adana: Köprü Başı (ss. 203-235). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Yörük, S. (2011). XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Adana Kazâsı (1700-1750), (Yayımlanmamış doktora tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.