Nevşehir’in Ürgüp ilçesinde, Kayseri Caddesi’ndeki Belediye Parkı içinde yer almaktadır. Müzenin kurulması için ilk çalışmalara 1965 yılından itibaren Tahsinağa Kütüphanesi’nin bulunduğu yapıda, müzelik eserlerin depolanmasıyla başlandı. Bugünkü müze binasının inşaatına 1968’de başlandı ve 1971 yılında yapı bitirilerek müze ziyarete açıldı. Müze binası iki kattan oluşmakta olup, tek katta iki teşhir salonu bulunmaktadır. ‘L’ biçimli planlı teşhir salonlarında Neojen-Miyosen dönemlerden Osmanlı dönemine kadar arkeolojik ve etnografik eserler sergilenmektedir.

Ürgüp Müzesi’nde teşhirde ve depoda 5.000 eseri aşan bir koleksiyon bulunmaktadır. Müze binasının girişindeki açık teşhirde tarihlendirilmemiş pithoslar, Osmanlı dönemine ait havan topu, taş değirmenler, sandukalar ve kitabeli bir çeşme ile Karamanlıca mezar taşları yer alır. Koleksiyonda yer alan Ürgüp ve çevresinde derlenmiş deniz fosilleri ve diatomit içinde balık ve istakoz fosilleri, mercan parçaları, üzerinde fosilleşmiş bitki kalıntıları bulunan kayalar, Ürgüp civarına ait arkeolojik buluntular ve mineral örnekleri müzenin girişindeki vitrinlerde sergilenmektedir. Ana teşhir salonunda pişmiş toprak ve cam işleri, porselen, ahşap, madeni eserler, sikke-madalyonlar, kıyafetler, mezar taşı ve kitabe gibi taş eserler yer almaktadır. Bu eserler arasında Eski Tunç çağına ait kaplar, klasik döneme ait siyah figürlü kyliks’ler ve ayrıca lekythos’lar, Helenistik dönem Megara tipi kâselerinden birkaç örnek ve çeşitli pişmiş toprak kaplar ile bir unguentarium, Roma dönemine ait pişmiş toprak heykelcik, figürin, sıvı kabı ve kandiller, cam bilezikler ile gözyaşı ve koku şişeleri, Bizans dönemine ait ayna, seramikten kâse veya sırlı seramikler kâseler, buhurdanlık, kandil, sedeften süs eşyaları gibi eserler bulunmaktadır. İki ayrı teşhir vitrininde Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemi sikkeleri, 1839-1918 yılları arasına ait madalyonlar dikkati çekmektedir. Teşhirde yer alan XVIII. ve XIX. yüzyıllara ait, taş üzerine işlenmiş sekizi çeşme, biri cami, biri türbe, biri telgrafhaneye ait kitabeler arasında, Ürgüp’teki Osmanlı Telgrafhanesi’nin 1895-1896 tarihli kitabesi dönemin padişahı Sultan II. Abdülhamid Hân’ın tuğrasını içermektedir.

Ürgüp Müzesi’nde etnografik eserler arasında madenî ve porselen sobalar, madenî sini, kepçe, havan, cezve, kahve değirmeni ile porselen kâselerden oluşan mutfak eşyaları; kalemdan, hokka, divit gibi yazı araç-gereçleri, cam ve porselen yağ lambaları ile kağıt fenerlerden oluşan aydınlatma gereçleri, madeni kemer, bilezik, gerdanlık gibi takılar ile tepelikler sergilenmektedir. Etnografya seksiyonunda geç Osmanlı dönemine ait, geleneksel-yöresel kadın ve erkek kıyafetlerinden örnekler de yer almaktadır.

Ürgüp Müzesi, hem bölgeye özgü eserlerin hem de yakın çevreden ve çeşitli koleksiyonlardan derlenmiş eserlerin sergilendiği ilçedeki tek müzedir. Teşhir salonunun girişinde sergilenmekte olan olasılıkla Acıgöl civarından çıkarıldığı düşünülen deniz canlıları fosilleri İç Anadolu’nun Mezozoik-III. Jeolojik zamanında “Neotetis” olarak adlandırılan bir iç deniz ya da gölün varlığını kanıtlaması açısından, müzede yer alan önemli buluntular arasındadır.