Üreme Sağlığı Turizmi
Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama
-
2019 (Güncelleme: 01.04.2024)
Yardımcı üreme teknikleri 1980’li yıllardan sonra sağlık alanında yaşanan bilimsel gelişmeler ile ortaya çıkmış ve yıldan yıla popülerliğini artırmıştır. Değişen sosyal şartlar ve yaygınlaşan sağlık problemleri kısırlığın görülme sıklığını giderek artırmış, evliliklerin ilerleyen yaşlara kayması yardımcı üreme tekniklerine olan gereksinimi ve ilgiyi daha üst seviyelere çıkarmıştır. Daha yüksek kalitede ve daha iyi fiziki şartlarda sağlık hizmetine daha az maliyetle erişme amacı insanların sağlık hizmetini kendi ülkeleri dışında aramalarına sebep olmuştur. Bu durum giderek daha büyük ölçeklere, daha kurumsal yapılara kavuşan sağlık kuruluşlarının yurtdışından hastalara hizmet arzı ile karşılık bulmuş, böylelikle medikal turizm giderek büyüyen bir sektör haline gelmiştir. Üreme sağlığı turizmi, medikal turizmdeki bu gelişmeye koşut olarak medikal turizmi doğuran etkenler ve bu etkenlere eklemlenerek birtakım gereksinimler ile giderek gelişen bir medikal turizm türü olarak öne çıktı.
Medikal turizm için destinasyon seçimini etkileyen maliyet, kalite, coğrafi yakınlık, sağlık sektöründeki insan kaynağı yeterliliği, kültürel benzerlik, bekleme süresi avantajı gibi pek çok unsur söz konusu iken üreme sağlığı turizminin sayılanlarla beraber kendine özgü birtakım etkenleri mevcuttur. Bu etkenlerin başında maliyetle de dolaylı bağlantısı bulunan tedavi başarısı gelmektedir. Üreme sağlığı turizmi için destinasyon ve sağlık tesisi arayışında bulunan çiftler tesisin yardımcı üreme tekniğinde başarısını öncelikli olarak değerlendirmekte, ilk tedavi denemelerinde çocuk sahibi olmayı doğal olarak amaçlamaktadırlar. Destinasyon seçimini etkileyen bir diğer husus hukuki düzenleme kaynaklıdır. Yardımcı üreme tekniklerinin kullanımı farklı ülkeler tarafından farklı düzeylerde yasal kısıtlamalara tabi tutulmakta, ülke vatandaşları bu kısıtlamaların dışına çıkabilmek için Üreme sağlığı turizmine başvurabilmektedirler. Suni dölleme ile vekil annelik (surrogacy) ve cinsiyet seçimi gibi pek çok ülke tarafından yasaklı bulunan uygulamalar yurtdışında üreme sağlığı turizmi destinasyonu arayışı için gerekçe oluşturmaktadır. Üremeye yardımcı tedaviler için diğer ülkelerde hizmet arayışının bir diğer kaynağını dini kaygılar oluşturmaktadır. Farklı ülke vatandaşları kendi din ve mezheplerinin gerekliliklerine riayet etmek amaçlı da ülke değiştirebilmektedirler. İsrail ve İran bu anlamda dinsel ve mezhepsel kaygılarla tercih edilen iki özel destinasyon olarak öne çıkmaktadırlar.
Türkiye üremeye yardımcı tekniklerin kullanılmasında daha sıkı tedbirler ve düzenlemelere sahip ülkeler kategorisinde yer almakla yasal ve dinsel sebeplerle değil; yüksek sağlık teknolojisi imkanları, sağlık insan gücü kapasitesi, klinik kalite ve güvenlik düzeyi, üremeye yardımcı tedavi başarısı ve maliyet unsurları ile tercih edilen bir ülke konumundadır. Üreme sağlığı turizmi medikal turizmden farklı olarak diğer turizm aktivitelerine imkân verdiği, tedavi süresince çiftlerin bir bekleme süresine ihtiyaç duydukları ve bu sürede diğer turizm aktivitelerini rahatça gerçekleştirebilecekleri de göz önünde bulundurulduğunda; çiftler bu bekleme süresinde ülke turizminin genel avantajlarından da yararlanabilmektedirler. Bu yönüyle de Türkiye cazip turizm seçenekleriyle pek çok diğer ülkeye göre daha çok tercih edilmektedir. Dünya genelinde bin binden fazla çiftin her yıl üreme sağlığı turizmi amaçlı ülke değiştirdiği belirtilmektedir. Önemli bir yüzdesi uluslararası üreme sağlığı turizmine de hizmet eden 120’den fazla tüp bebek merkezi ile Türkiye ilk on üreme turizmi ülkesi arasındadır.
Gelecekte yardımcı üreme tekniklerine ihtiyacın artması, sağlık teknolojilerinde gelişme ile söz konusu tedavilerin kolaylaşması ve çeşitlenmesi ve sağlık tesislerinin bu hizmete daha hazır hâle gelmesiyle üreme sağlığı turizminin dünya genelinde öneminin artacağı; Türkiye’nin coğrafi konumu, maliyet avantajı, genel sağlık hizmetlerinin kalitesi; üremeye yardımcı tedavilerde başarısı ve güvenli ve yeterli tıbbi imkanları ile söz konusu medikal turizm türünde pay sahibi olmaya devam edeceği öngörülmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar
Inhorn, M. C. ve Gurtin Z. B. (2012). Infertility and Assisted Reproduction in the Muslim Middle East: Social, Religious, and Resource Considerations, FVV in ObGyn, Monograph, 24-29; Yıldız M. S. ve Khan, M. M. (2016). Opportunities for Reproductive Tourism: Cost and Quality Advantages of Turkey in the Provision of In-Vitro Fertilization (IVF) Services, BMC Health Services Research, 16: 378-385.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Deonandan R. (2015). Recent Trends in Reproductive Tourism and International Surrogacy: Ethical Considerations and Challenges for Policy, Risk Management and Healthcare Policy, 8: 111-119; Kovaks, P. (2010). Seeking IVF Abroad: Medical Tourism for Infertile Couples, https://www.medscape.com/viewarticle/723224, (Erişim tarihi: 27. 08. 2020).