Van'ın Ulupamir Mahallesi'nde yaşayan Kırgızları: Afganistan'ın Pamir Yaylası'ndan 1982 yılında göç ederek Van, Erciş'in Ulupamir Mahallesi'ne yerleşen Kırgız Türkleri'dir. Yaşam tarzları, çadırları, rengarenk kıyafetleri, yemekleri, düğünleri, gelenek-görenekleri ve konuştukları Kırgız Türkçesiyle bölgenin kültürü ve yaşayışı açısından oldukça fark yaratan Türk gruplarındandır.

Pamir Yaylası dünyanın en büyük dağ silsilesi Himalayalar, Karakurum, Tanrı Dağları ve Hindukuş Dağları’nın birleşme noktasını içine alması sebebiyle “Pamir Düğümü”, “dünyanın damı (çatısı)” olarak bilinir. Bu sebeple burada yaşayan Kırgızlar Türkiye’ye göç ettikten sonra Pamir Kırgızları, Ulupamir Kırgızları olarak anılmıştır. Nüfus sayımının düzenli olmadığı dönemde yaşamaları sebebiyle o dönemki sayılarının iki bin ila yüz bin arasında değiştiği tahmin edilmektedir. Kırgızların baskılardan kaçarak sürekli yer değiştirmesi de bu belirsizliği yaratmış olmalıdır.

Bölgenin 1979 yılında Sovyet işgaline uğraması sonrasında Kırgızların lideri Hacı Rahmankul Han, yaşlılar meclisi olan Aksakallar ile göç kararı alır. İlk durakları Pakistan olmuştur, ancak burada iklim koşulları nedeniyle 450 kişi hayatını kaybetmiştir. Türkiye’nin Pakistan’daki İslamabad Büyükelçiliği’nden gelen göç talebi, dönemin Devlet Başkanı Kenan Evren tarafından kabul edilmiştir. “1982 senesinde “1150 Kırgız 1982 yılında Türk uçakları ile başlarında hanları Rahman Kul ile beraber Adana'ya getirilmiş, daha sonra Malatya ve Van'ın değişik yerlerine dağıtılan Kırgızlar 1983'te Erciş'in Altındere Köyü’ne yerleştirilmiştir.”. Daha sonra Altındere Köyü’nün adı köy halkının isteği üzerine Ulupamir olarak değiştirilmiştir. Pamir Kırgızlarına Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı ve Türkçe soyadları verilmiş ve her aileye onar koyun verilip, kişi başına düşük bir miktar maaş bağlanmıştır. Günümüzde nüfusları 3.850 kişidir.

1982 yılında Afganistan’daki savaş ve zor yaşam koşulları nedeniyle Türkiye’ye göç eden bu topluluk, Ulupamir Köyü’nde yerleşerek hem kültürel kimliklerini korumuş hem de Anadolu’nun çok kültürlü yapısına katkı sağlamıştır. Geleneksel yaşam biçimlerini sürdürmekte kararlı olan Ulupamir Kırgızları, güçlü aile bağları, topluluk dayanışması ve misafirperverlikleriyle sosyal hayatta dikkat çekerken, kültürel miraslarını da büyük bir özenle yaşatmaktadırlar.

Köyde Kırgız yemekleri, halk oyunları, sporları, müzikleri hâlâ yaşatılmaktadır. Örneğin, Kopuz eşliğinde Manas Destanı anlatılır, geleneksel kıyafetler giyilir ve halk oyunları oynanır. Kadınlar el dokuması halılar, keçeden yapılan süs eşyaları ve geleneksel takılarla el sanatlarını sürdürürken, erkekler ata sporlarına olan bağlılıklarını gösterirler. Ulupamir Kırgızları'nın mutfağı, et ağırlıklı ve besleyici yemekleriyle tanınır. Meşhur yemekleri arasında: Beşparmak, Kırgız Mantısı, Kırgız Pilavı, etli börekler ve yoğurtlu çorbalar sofralarda sıkça yer bulur. Ulupamir Kırgızları, ata sporlarına büyük önem verir. Özellikle Kökbörü oyunundaki mücadele hem yöre halkının hem de yöreyi ziyaret eden misafirler tarafından oldukça ilgi görür. 

Ulupamir Kırgızları, Türkiye’nin kültürel çeşitliliğine katkı sağlayan nadide topluluklardan biridir. Hem Türk dünyasının tarihsel derinliğini temsil ederler hem de Anadolu’nun çok sesli yapısına özgün bir renk katarlar. Geleneklerini yaşatmaları, genç kuşaklara aktarmaları ve toplumsal uyumları sayesinde hem yerel halkla güçlü bağlar kurmuş hem de kültürel bir köprü işlevi görmüşlerdir.