Uçak
Ulaştırma İşletmeciliği Havayolu Yolcu Taşımacılğı
-
2019
İnsanoğlu hep uçmak istemiştir. İnsanoğlunun uçma isteği Yunan, Mısır, Asur ve Doğu mitolojilerinin tümünde yer almaktadır. Bunu başarmak için tarih boyunca birçok deneme yapıldı. Çözümü bir nesneyi taklit edilerek bulundu. Kuşlar. Kuşları hayranlıkla izleyen ilk insanlar onlara benzemeye çalıştılar ve yapay kanatlar icat ettikten sonra yüksek bir yerden atlayarak uçuş denemeleri yaptılar. İlk zamanlarda ciddi yaralanmalar ve hatta ölümler gerçekleşse de, insanoğlu bu emelinden hiç vazgeçmedi.
MÖ 1000 yıllarında ilk hava aracı olan uçurtmanın Çin’de ortaya çıktığı öngörülmektedir. İnsanlık için uçma fikri binlerce yıl öncesine dayanır, bununla beraber bilinen ilk başarılı uçuş Wright kardeşler tarafından 1903 yılında gerçekleştirildi. Bu başarılı olaydan sonra gelecek yüzyılda yeni nesil uçaklar ve motorlar insanların, bagajların, kargonun, askeri personel ve silahların taşınması sağlandı.
Birçok keşiş, bilim adamı ve araştırmacı farklı malzemelerden farklı aerodinamik yapılarda uçaklar üretmeye çalıştı. Ancak Wright kardeşlerin başarısından sonra havadan ağır, motor gücü ile seyreden kara, deniz veya kara ve denize inip kalkabilen hava araçları üretilmeye başlandı. Bunlara uçak adı verildi. Uçaklar havalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip bir hava aracıdır. Kanatlarının altına havanın yaptığı basınç yardımıyla yükselip havada ilerleyebilen ve uçan motorlu (pervane veya jet) taşıttır. Uçaklar ağır ve devasa olduklarından dolayı uçabilmeleri imkânsız görünüyor olabilir. Sıklıkla çok ağır yüklerle dolu olan bu metal makineler çok ağır olmalarına rağmen uzmanlık gerektiren parçalara ve yerden kalkmalarına ve havada saatlerce güvenle hareket etmelerine izin veren bir tasarıma sahiptir.
Sabit kanatlı uçaklarda teçhizat hariç, yapının beş ana bölümden oluştuğu kabul edilir. Bir uçakta pek çok parça varken, temel parçalar arasında uçağın boyutuna ve modeline bağlı olarak gövde, kanatlar, kuyruk ve jet veya pervane tahrikli motorlar ve iniş takımları vardır. Bir uçakta üç eksen üzerinde hareket edilir. Bu eksenler; lateral (yanal), longitudinal (uzunluk) ve vertical (dikey) eksenlerdir. Yanal eksen üzerinde yunuslama (pitch), uzunluk ekseni üzerinde yatış (roll) ve dikey eksen üzerinde sapma (yaw) hareketi gerçekleştirilir. Günümüzde uçaklar özellikle ulaştırmada meydana getirdiği hız sayesinde yolcu ve kargo taşımacılığında diğer ulaşım araçlarına göre büyük avantaj sağlamaktadır. Bu yüzden uçaklar kullanım amaçlarına göre birçok sınıfa ayrılmaktadır. Askeri-sivil, yolcu-kargo, küçük-büyük, dar-geniş gövdeli, jet motor-pervaneli vb. sınıflara uygun üretilmektedir.
Referanslar
Devlet Hava Meydanları İşletmesi (2011). Havacılık Terimleri Sözlüğü. Ankara:Pulsat Basımevi; https://www.dictionary.com/browse/airplane, (Erişim tarihi: 11.05.2019); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (2013) Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği (SHY-6A) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü yayını Kasım:1-2; Millî Eğitim Bakanlığı (2011). Uçak Bakım Uçuş Kumandaları 522EEO031, Ankara; www.airbus.com, (Erişim tarihi: 11.05.2019); www.boeing.com, (Erişim tarihi: 11.05.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Hossick, J. (2009) Getting on an Airplane NASA National Aeronautics and Space Administration Aeronautics Research Mission Directorate, www.nasa.gov, (Erişim tarihi: 02. 07. 2019).