Turizm Ana Programı
Araştırma Yayınlar Kamu Sektörü Araştırması Rapor
Ankara, 1949
-
2023
24 Mayıs 1949 tarihli 5392 sayılı Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü Kanunu’nun 17. maddesi gereğince oluşturulan Turizm Danışma Kurulu’nun 19-22 Aralık 1949 tarihinde gerçekleştirdiği I. Turizm Danışma Toplantısı’nda turizm sektörünün gelişmesine ve alınacak önlemlerin tartışılmasına yönelik hazırlanan programdır. Bu program, ulusal turizm politikalarının temelini oluşturmuştur. Turizm Ana Programı, 1950 yılında çıkarılan 5647 sayılı Turizm Müesseseleri Teşvik Kanunu’na, 6086 sayılı Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu’na ve Beş Yıllık Kalkınma Planlarına zemin hazırlamıştır.
28 Mayıs 1949 tarihli 7218 sayılı Remi Gazete’de yayımlanan Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdür kanunun 17. Maddesine göre “Turizm İşlerine verilecek yönü görüşmek ve alınacak tedbirler hakkında düşüncelerini bildirmek üzere” oluşturulan Turizm Danışma Kurulu aşağıdaki üyelerden oluşturulmuştur:
- Devlet dairelerinden ve belediyelerden Başbakanlıkça uygun görüleceklerin seçip gönderecekleri birer temsilci;
- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu temsilcisi;
- Başbakanlığın uygun göreceği turizm ile ilgili meslek teşekküllerinden birer temsilci;
- Turizm dernekleri temsilcileri arasından ad çekme suretiyle ayrılacak iki üye;
- Basın derneklerinden (her birinin göstereceği birer aday arasından ad çekme suretiyle ayrılacak iki üye;
- Seyahat acentaları temsilcileri arasından ad çekme suretiyle ayrılacak iki üye;
- Genel Müdür tarafından seçilecek turizm alanında yetkili iki uzman.
Birinci Turizm Danışma Kurulu’nun 22 Aralık 1949 tarihindeki toplantısı dört ana başlık çerçevesinde karar bağlanmıştır. Tartışılan ana başlıklar; I- Ana Hatlar, II – Devletin Üzerine Alacağı İşler, III – Hususi Teşebbüslerin Yapacağı İşler, IV – Turistik Bölgelerdir. Kabul edilen ve özellikle ilk üç maddesiyle Türkiye’nin turizm politikasına esas oluşturan Turizm Ana Programı’nın ana hatları dört bölümdür:
- Turizm konusunda devlet, esas itibariyle tanzimci rolünde kalmalı, teşvik ve murakebe tedbirleri almalıdır.
- Hususi teşebbüslerin yetişemediği sahalara, imkân dairesinde mahalli idare veya hususi teşebbüslerle iştirak suretiyle turizm programının tatbiki için lazım gelen teşebbüs ve tedbirleri almalıdır.
- Bunun için alakalı teşebbüslerin iştirakiyle “Devlet Turizm Plan ve Programı” hazırlanmalıdır.
- Muhtelif kanunlarımızda turistlere tanınacak muafiyetlerden “ticaret ve sürekli ikamet maksadıyla memlekete gelecekler hariç; gezme, sayfiye, spor tetkik ve tedavi için, toplu veya münferit olarak pasaportlarında bu vasıfları kaydettirerek yurda gelecek yabancılar ile memleket içinde aynı maksatlarla seyahat edecekler” faydalanırlar.
Bu program çerçevesinde devletin ve özel sektörün görev alanları belirlenmiştir. Devlet, turizm sektöründe düzenleyici ve teşvik edici bir rol üstlenirken; özel sektöre ise turistik oteller kurmak ve işletmek, tanıtım çalışmaları yapmak, yerel birlikler kurmak, personel eğitimi sağlamak, paket tatil programları oluşturmak, yabancı seyahat acentaları ile sıkı bir iş birliği içinde olmak gibi görevler yüklenmiştir. Ayrıca kamuoyunun çekicilik unsurları konusunda fikri birliğine vardığı, coğrafi olarak birbirine yakın, tarihi ve kültürel açıdan medeniyet bütünlüğü taşıyan, ulaştırmak olanakları ve idari olanaklar açısından benzerlik gösteren kentlerin turistik alan olarak geliştirilip acilen turizme kazandırılması tavsiye edilmiştir. Ancak Turizm Ana Programı dönemin koşulları içerisinde gerektiği şekilde uygulanamamıştır.
Referanslar
Geçmişten Günümüze Türkiye’de Turizm (2015). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7218.pdf, (Erişim tarihi: 10. 09. 2023); Kozak, N. (2018). Genel Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kozak, N. (Editör, 2015). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Turizm. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı