Turistlerin ihtiyaçları ile yararlarına hizmet eden binalar veya tesisler olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte, kontrolün önemli ölçüde destinasyon yöneticilerinde bulunduğu turistik üstyapı kavramı, bir destinasyondaki binaların ve mimarilerin benzersizliğine işaret etmektedir.

İçerisinde, turizm sisteminin etkin işleyişine olanak sağlamak amacıyla özel olarak geliştirilen ya da sahip oldukları benzersiz çekicilikleri nedeniyle sonradan turizm sistemine entegre edilen yapıları barındıran turistik üstyapı kavramı; konaklama tesisleri, restoranlar, turist merkezleri, tema parkları, kongre merkezleri, müzeler, stadyumlar, eşsiz ofis binaları ile kuleler, kiliseler, katedraller, doğa harikaları ve sembol yapılar gibi pek çok unsur tarafından temsil edilmektedir. Örneğin; New York’taki Empire State Binası, Fransa’daki Eyfel Kulesi, Yunanistan’daki Partenon Tapınağı, Kaliforniya’daki Universal Stüdyoları ile Paris’teki Louvre Müzesi gibi cazibe merkezleri, mimarilerinin ayırt edici özellikleri, içerikleri ve diğer eşsiz yönleriyle, dünya çapındaki turistik üstyapı örnekleri arasında yer almaktadır.

Ritchie ve Crouch tarafından geliştirilen Kavramsal Destinasyon Rekabetçilik Modeli, turistik üstyapı kavramını, fiziksel kaynaklar ve çekiciler başlığı altında inceleyerek, konuyla ilişkili yapılan birçok kavramsal ve ampirik çalışmanın temelini oluşturması bakımından önem taşımaktadır. Özellikle ekoturizmle birlikte, sağlık, kültür, spor, kış ve iş turizmine yönelik yapılan çalışmalarda sıkça ele alınan faktörlerden biri olduğu gözlenen turistik üstyapı, yoksul yanlısı turizmden, iklim değişikliklerinin turizme etkisine kadar uzanan geniş bir literatürde kendisine yer bulmaktadır. Konu, Türkiye açısından değerlendirildiğinde ise; 1963 ve 1989 yılları arasındaki beş yıllık kalkınma planlarında vurgulanan üstyapı unsurlarını geliştirme hedefinin, özellikle 1980 yılı itibariyle ivme kazanarak, turistik üstyapı arzının genişlemesine neden olduğu ve ülkenin ekonomik kalkınmasına katkı sağladığı görülmektedir.

Turizm endüstrisinin, gelirlerinin önemli bir kısmını, konaklama, yiyecek-içecek, eğlence tesisleri gibi üstyapı yatırımlarından elde ettiği ve bu yatırımların genel olarak özel sektör müteşebbisleri tarafından gerçekleştirildiği ifade edilmektedir. Bununla birlikte; turistik üstyapının, turistlerin bir destinasyonu tercih etmelerini ve buna bağlı olarak destinasyon rekabetçiliğinde avantaj elde edilmesini sağlayan en temel bileşenlerden biri olduğu genel kabul görmektedir. Ayrıca, turizm sektörünün üstyapısındaki gelişimin, istihdama doğrudan katkı sağlamasının yanı sıra, yeni istihdam alanlarının yaratılmasına olanak tanıdığı belirtilmektedir. Ek olarak; turistik üstyapının, turistlerin unutulmaz turizm deneyimi yaşamaları, hazcılık ve yenilik duygularının tatmin edilmesi hususlarında da önemli bir destinasyon özelliği olduğu görülmektedir. Buna karşın, yetersiz turistik üstyapının ise; sürdürülebilir turizm gelişimi önündeki başlıca engeller arasında yer aldığı ifade edilmektedir.

Referanslar

Baytok, A., Ağca, V. ve Kurt, M. (2009). Sustainable Economic Development Through Tourism Ventures: The Case of Turkey. Presented at the 1. International Symposium on Sustainable Development, Sarajevo; Hatipoglu, B., Alvarez, M. D. ve Ertuna, B. (2016). Barriers To Stakeholder Involvement in The Planning of Sustainable Tourism: The Case of The Thrace Region in Turkey, Journal of Cleaner Production, 111: 306-317; Kim, J. H. (2014). The Antecedents of Memorable Tourism Experiences: The Development of A Scale To Measure The Destination Attributes Associated with Memorable Experiences, Tourism Management, 44(2014): 34-45; Moon, H. ve Han, H. (2018). Destination Attributes İnfluencing Chinese Travelers’ Perceptions of Experience Quality and İntentions for Island Tourism: A Case of Jeju Island, Tourism Management Perspectives, 28: 71–82; Tosun, C., Timothy, D. J. ve Öztürk, Y. (2003). Tourism Growth, National Development and Regional Inequality in Turkey, Journal of Sustainable Tourism, 11(2-3): 133-161.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Ritchie, J. R. B. ve Crouch, G. I. (2003). The Competitive Destinatination: A Sustainable Tourism Perspective. Wallingford, Birleşik Krallık: CABI Publishing.