Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi Sergisi

Etkinlik Sergi

(Ankara, 11 Mayıs – 16 Eylül 2018)

Tiftik keçisinin kırkımından elde edilen ve dünya genelinde yaygın bir kullanım alanına sahip olan tiftik (mohair), tekstil sektörünün önemli ham maddelerinden biridir. Ankara keçisi (Angora Goat) olarak ta bilinen bu keçi, Türkmenlerin sürüleriyle birlikte Ankara ve çevresine yerleşmeleri ile Anadolu’ya gelmiş ve bunun neticesinde coğrafyaya özgün önemli bir keçi ırkı olmuştur. Sonraki yıllarda ise Ankara ve çevresinde yetiştirilen bu keçilerin kırkımından elde edilen tiftiğe dayalı güçlü bir dokuma sanayisi gelişmiştir. Ankara sofu ise Ankara keçisinin kırpılması sonucunda elde edilen tiftikten dokunan ince iplik ve parlaksı dokuya sahip kumaş çeşididir. XVI - XVIII. yüzyıllarda Engürü Sofu adıyla bilinen bu kumaşlar yurtiçi ve yurtdışında büyük rağbet görmüştür. Bu sayede tiftik ile tiftik dokumacılığı Ankara’nın önemli gelir kaynağı olmuştur. Fakat Ankara ve yöresine özgü olan bu el sanatı Ankara sofu günümüzde dokunulmamakta ve örnekleri sadece müzelerde sergilenmektedir. Bu sergilerden biri de Tarihi Dokumak Bir Kentin Gizemi adıyla Ankara’da düzenlenmiştir. Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM), Rahmi M. Koç Müzesi Ankara işbirliğiyle düzenlenen Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi adlı sergi 11 Mayıs – 16. 09. 2018 tarihleri arasında Ankara Çengelhan Rahmi Koç Müzesi’nde ziyaretçilerin gösterime sunuldu. Sergide Ankara Etnografya Müzesi Müdürlüğü, Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü ile Sadberk Hanım Müzesi Müdürlüğü’nün envanterlerine kayıtlı tiftikten üretilmiş ve dokunmuş toplamda 27 adet eser ve Hollanda Rijksmuseum’dan XVIII. yüzyıla tarihlenen Ankara Manzarası adlı tablonun orijinali sergiledi. Serginin ilk bölümü Ankara Keçisi’ne ayrılmış ve bu bölümde Ankara Keçisi’nin kökenine, özelliklerine ve üretimine ilişkin bilgi ve fotoğraflara yer verildi. Ayrıca bu bölümde Ankara Etnografya Müzesi Müdürlüğü, Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü ile Sadberk Hanım Müzesi Müdürlüğü’nün envanterlerine kayıtlı kitaplara, tiftik bölümünde; tiftik ipliğinin tanıtımına, yün eğirmede kullanılan iğ, kirmen, öreke, tefe, çıkrık, tara, dokuma tezgâhı gibi aletlere, tiftiğin boyanması sürecinde kullanılan çiçek ve böcek türleri ile türlü renklerde boyanmış tiftik örneklerine, Ankara Sofu bölümünde; sof, sofun boyanması ve XVI. yüzyılda Ankara’da sof ticaretinin yapıldığı yerler hakkında bilgilere yer verildi. Serginin ikinci bölümünde, Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu’ndan alınan velense yer yaygısı, seccadesi, battaniyesi ve keçi postlarına; Sadberk Hanım Müzesi’nden sağlanan sof hırka, etek, ferace, şalvar, lizöz, pelerin ve şallara; Ankara Etnografya Müzesi ile Prof. Dr. Zahide İmer’den tedarik edilen sof kumaş örneklerine yer verildi. Serginin son bölümünde ise; tasarım, temsil ve güncel üretim örneklerine yer verildi. Ayrıca sergi alanında farklı göstericilerde Tarihi Dokumak: Ayaş Belgeseli ile Sürdürülen Gelenek: Tosya Tiftik Dokumacılığı adlı belgeseller sürekli ziyaretçiler için gösterime sunuldu.

Yararlanılan Kaynaklar

Arıkan, S., M. ve Aral, Y. (2013) Ankara Keçisi Yetiştiriciliği ve Tiftik Üretiminde Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 10 (3), 201-213; Demren, Ö. (2016). Tarihi Bir Türk Dokuması “Sof” ve Turistik, Ticari Halkbilimsel Bir Ürün Olarak Sürdürülebilirliği, IV. Kazan Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu, Ankara, (846-854); Sönmez, S. (2018). Sof Sergisi-Kataloğu ve En Eski Ankara Tablosu, www.sanattanyansimalar.com, (Erişim tarihi: 09.10.2020); Şayık A., Canlı G., Erdemli S., A., Urhan E., P., Arvas A. ve Gülbay N. (2018). Ankara Keçisi, Tiftik ve Sof. Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı; Yanar, A. ve Akpınarlı F. (2016). Geleneksel Ankara Sof Dokumaları, Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(2), 170-179.