Söğüt Ertuğrul Gazi Müzesi’nin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte belediye reisi Memiş Ağa tarafından 1900’lü yılların başlarında “sargı evi” olarak inşa edildiği bilinmektedir. Ahşap işçiliğiyle dikkat çeken yapının ön cephesinde yan yana iki yuvarlak kemerli kapı, iki yan duvarlarda ise dikine dikdörtgen birer pencere ve üstlerinde üçgen alınlılar yer almaktadır. Ahşap kırma çatılı olup çatı alaturka kiremitle kaplıdır.

1970'li yıllarda kurulan bir komite tarafından Bilecik, Söğüt ve civardaki köyler taranmış, açılacak olan müzede sergilenmek üzere eserler toplanmış, bunlar Eskişehir Müzesi deposunda koruma altına alınmıştır. Müze inşaatı bittikten sonra eserler Söğüt'e getirilerek vitrinlere yerleştirilmiş ve müze, resmî olarak 12 Eylül 1981 tarihinde ziyarete açıldı. Çadır şeklini andıran bir mimariye sahip olan müze 90 metrekarelik tek salondan ibarettir. Müzede eserler duvarlara monte edilerek ve ortadaki ayaklı vitrinlerde karışık olarak sergilenmektedir. Bir vitrin sikkeler, bir vitrin arkeolojik eserler, bir vitrin tartı aletleri, bir vitrin de İznik Müzesi'nden devredilen Osmanlı çini örnekleri için ayrılmıştır. Diğer vitrinlerde ise etnografik eserler karışık olarak sergilenmektedir

1995–2001 yılarında mevcut doküman, rölöve, fotoğraf ve temel kalıntılarından yararlanılarak hazırlanan yenileme projesine göre yeniden yapıldı ve 2001 yılında Söğüt Ertuğrul Gazi Müzesi olarak hizmete açıldı. Müze’de Söğüt ve civarı ile yakın çevrede yaşayan Yörüklere ait etnografik eserler ve eşyalar sergilenmektedir. Müzede ayrıca sancak, eski giyim ve kuşamlar, el dokuması kilim ve halılar, silahlar, ölçü ve tartı aletleri, peşkir ve para keseleri, arkeolojik eserler (Roma, Bizans, Osmanlı dönemlerine ait sikkeler, Roma dönemine ait toprak kaplar) de mevcuttur. İpekböcekçiliği, Bilecik denildiğinde akla gelen en önemli ekonomik faaliyetlerindendi. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, XIX. yüzyılda Bursa’dan sonra ipek üretiminde ikinci merkezdi. Bu faaliyet evlerin mimarisini bile etkilemiş, geniş salonlu bir mimari oluşturmuştur.

Etnografik eserlerin sergilendiği şirin bir müze olarak kendini tanımlayan Söğüt Ertuğrul Gazi Müzesi, Bilecik iline yaklaşık 29 kilometre uzaklıkta, Osmanlı Devleti’nin kuruluş yeri olan Söğüt ilçesinin merkezinde bulunmaktadır. Söğüt ilçesinde önem arz eden kültürel yapılardan biri olan müzeye, Söğüt ilçesinin Osman Gazi’nin babası Ertuğrul Gazi ile özdeşleşmesinden dolayı Ertuğrul Gazi Müzesi adı verilmiştir. Müze binasının ne zaman inşa edildiğine ilişkin net bir tarih bulunmamakla birlikte, 1800’lü yılların sonlarında dönemin Söğüt Belediye Başkanı Memiş Ağa tarafından sargı evi olarak yaptırıldığı hususunda çeşitli kaynaklarda görüş birliği bulunmaktadır. Sargı evi; söz konusu dönem itibarıyla günümüzdeki aile sağlığı merkezleri veya dispanser gibi ayakta tedavi olan kişilere ve toplum sağlığına yönelik hizmet veren bir kuruluştur.

Söğüt Ertuğrul Gazi Müzesi, Osmanlı dönemi geleneksel Türk Evi mimarisinde, üç katlı bir yapıdır. Her bölümünde ince ahşap işçiliğinin de rahatlıkla gözlemlendiği müze binasının ön kısmında iki adet yuvarlak kemerli kapı yer almakta; bu kapıların olduğu yan duvarlarda ise üzerinde üçgen alınlıkları olan dik biçimde yerleşmiş, dikdörtgen pencereler bulunmaktadır. Bina girişinin hemen üzerinde iki tarafı da kalın ahşap direklerle desteklenmiş, ikinci katın bir çıkması olan cumba yer almaktadır. Binanın çatısı ise ahşap kırma çatı özelliği taşımakta olup iç kısmında tavanlar da ahşap desenler ile bezenmiştir.

Söğüt Ertuğrul Gazi Müzesi’nde yer alan eserlerin araştırılarak toplanmaya başlanması çalışmaları, tarihi 1973 yılına uzanmaktadır. Sözü edilen tarihte oluşturulan bir komisyon, kurulacak müze çerçevesinde sergilenebilecek eserleri başta Söğüt ilçesi olmak üzere Bilecik ili ve köyleri ile Eskişehir ilinin yörük köylerinden araştırmış, toplanan eserler o dönem Eskişehir Arkeoloji Müzesi’ninde koruma altına alınmıştır. Günümüzde Ertuğrul Gazi Türbesi’nin hemen yakınlarında yer alan Halime Hatun Mescidi adı ile ibadet yeri olarak kullanılan bina içerisinde ise toplanan bu eserler 12. 09. 1981 tarihinde sergilenmeye başlandı.

Daha sonra Memiş Ağa’nın yaptırmış olduğu günümüzdeki müze binası, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 13.01.1978 tarih ve 907 sayılı karar ile 2863 sayılı Kanun kapsamında tescil edildi. TKTVY Kurulu ise 07.03.1986 tarih ve 1956 sayılı kararı ile tescil kaydının devamını uygun bulmuş ve koruma grubu II A2 olarak belirlendi. Gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ardından ise 08.09.2001 tarihinden itibaren eldeki tüm eserler bu binaya nakledilerek tamamen bir müzeye dönüştürüldü.

Çevrimiçi internet sayfası aracılığı ile sanal olarak da gezilebilen müzenin giriş katında müdür ve uzman odasından oluşan idari kısım ve konferans salonu yer almaktadır. Ahşap merdivenler ile çıkılan ikinci katta ise ışıklandırılmış vitrinler içerisinde Söğüt ve Bilecik çevresinin giyim kültürünü yansıtan giysiler; peşkir, para keseleri, halı, kilim, heybe gibi dokumalar gibi etnografik eserlerin yanı sıra tartı aletleri, çıkrıklar, bakır eşyalar, sancaklar, çeşitli antika özellikteki tüfek ve silahlar ile yatağan ve çeşitli kılıçlar sergilenmektedir. Ayrıca müze içerisinde yer alan vitrinlerin bir kısmında ise Roma, Bizans ve Osmanlı dönemine ait sikkeler ile özellikle Roma dönemlerine ait topraktan yapılmış kaplar gibi arkeolojil eserler de sergilenmektedir. Müzeye giriş için herhangi bir ücret talep edilmemektedir.