Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2019
Sivas İnönü Konağı, Sivas’ın Merkez ilçesinin Bahtiyar Bostan Mahallesi’nde yer almaktadır. 1830 yıllarında Göğdünoğulları tarafından inşa ettirilmiştir. Şehirde bulunan diğer konaklar gibi Sivas’ın şehir estetiğini ve geçmiş hayatını yansıtmaktadır.
Konak adını, Atatürk’ün silah arkadaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’den almaktadır. İnönü’nün babasının adliye memuru olarak atandığı Sivas’ta ailenin ikamet ettiği konak olarak bilinmektedir. İsmet İnönü “Çocukluğum” başlığı altında paylaştığı hatıralarında, 1891-97 yılları arasında yaşadığı konaktan; “alaturka sedirleri ve geniş sofaları ile oturduğumuz ev bir meydanı andırırdı” şeklinde bahsetmektedir.
Yapı, taş temel örgülü ve iki katlı olarak inşa edilmiştir. Ahşap dikmeler arası kerpiç ile doldurulmuş üzerleri ise kireç sıvalı olup tipik XIX. yüzyıl Sivas konaklarının mimari özelliklerini yansıtmaktadır. 1945 yılında Sivas Belediyesi tarafından İnönü Konağı olarak tanzim edilmiş, İsmet İnönü’nün fotoğrafları ile Sivas’ta toplanan el işlemeli giysiler, ev oturma grupları, küçük el sanatları, sikkeler, silahlar ve bakır eşyalardan oluşan yaklaşık 563 eser sergilenmiştir.
Sivas İnönü Konağı, 1951 yılı sonrasında Sivas Belediyesi tarafından “Müze Ev“ olarak ziyaretçi kabul etse de resmi olarak müze işlevi kazanamadı. 1981 yılında Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun kararı ile tescil edilerek Kültür Bakanlığı’nca koruma altına alındı. 2000 yılında ise Sivas Valiliği tarafından Sivas Belediyesi’nden satın alınmış ve içerisindeki etnografik eserler Sivas Müze Müdürlüğü’ne devredildi.
2001 yılında Kayseri Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nın kararı ile konakta restorasyon ve çevre düzenleme çalışmaları başladı. Yaklaşık 2000 metrekareye ulaşan çevre düzeniyle günümüzde Sivas İl Özel İdaresi’nin bünyesinde restorant olarak hizmet vermektedir. Sivas İnönü Konağı duvarlarında İsmet İnönü’ye ait fotoğraflar ve otantik ev mobilyaları ile hafta içi her gün açık olup ücretsiz olarak ziyaret edilebilmektedir.
Referanslar
İnönü, İ. (1985). Hatıralar. Ankara: Bilgi Yayınevi; Sivas Valiliği (2002).Sivas İnönü Konağı. Sivas : Sivas Valiliği Yayınları; Sivas Valiliği (2002).Sivas 2002 İl Yıllığı. Sivas: Sivas Valiliği Yayınları.
Sivas’ın merkezi bir semti olan Bahtiyar Bostan Mahallesi’nde bulunmaktadır. 1830’larda Göğdünlüoğulları tarafından yaptırılan Sivas İnönü Konağı, Belediye tarafından 1945’te İnönü Evi olarak tanzim edildi, bu mekânda aynı yıl içinde yine Belediye tarafından şehirde toplanan; bakır işleri, ev aletleri, silah, küçük el sanatları, Türk evi oturma grupları, sikkeler, Türk giysisi üçetek, el işlemeli elbiseler, İnönü’nün siyah beyaz fotoğrafları ve etnografik eserlerden meydana gelen 563 eser sergilendi. Etnografik eserlerin pek çoğu 1951 senesinde Sivas Konağı’na devredildi ve söz konusu eserlerin bir kısmı halen Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi ile İnönü Konağı’nda sergilenmiş durumdadır. Konakta çocuk bahçesi olarak kullanılan büyük bir bahçe bulunmaktadır. İlerleyen yıllarda Sivas Belediyesi’nin Müze Ev statüsünde ziyaretçi kabul ettiği İnönü Konağı’nda gerekli onarım ve bakımlar yapılamadığından konakta yıpranma ve tahribatlar artmıştır. 2000 yılının sonlarında ise Sivas Valisi M. Lütfullah Bilgin’in girişimleriyle Sivas Belediyesi'yle yapılan görüşmeler sonucunda konak, İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından satın alındı. Ayrıca yakınında yer alan gecekondu türündeki iki ev de kamulaştırıldı.
Konağın içinde bulunan tarihi eserler ise Sivas Müze Müdürlüğü tarafından koruma altına alındı. Ayrıca konağın restorasyon ve rölöve projeleriyle çevre düzenleme projeleri hazırlatılarak Kültür Bakanlığı ile Kayseri Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na sunuldu, 2000 metrekareye ulaşan ve çevre düzenlemesi de yapılan bahçesi İl Özel İdaresi yönetiminde, 04.09.2002 tarihinde kafeterya olarak hizmete açıldı. İnönü Konağı; Kültür Bakanlığı, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 17.01.1981 tarih ve A-2654 sayılı kararı ile tescil edilerek koruma altına alınmış durumdadır. Diğer taraftan konak; temeli taş örgülü, bodrum kat üzerine iki katlı olarak yapılmış, çatısı kiremit kaplı, tipik bir Sivas evidir. Ahşap dikme araları kerpiç dolgulu, üzeri de kireç sıvalıdır. Çatısı ise alaturka kiremitlerle kaplanmıştır.
2001’de yapılan yeni onarım işlemlerinde; çevre düzenlemesiyle birlikte konağın taşıyıcı yapılarındaki çürüyen yerler değiştirilmiş ve böylece konak sağlama alındı. Birinci ve ikinci katta bulunan odaların taban ve tavanları ile dikdörtgen pencereleri yenilenerek bina eski görünümüne kavuşturuldu. Konağa giriş doğu yönden olup, üst katlara çıkıp ahşap merdivenlerle sağlanmaktadır. Zemin katta girişin sağ tarafında odunluk ve kömürlük olarak kullanılan iki odayla konak bekçisinin oturduğu iki odalı mekan yer almaktadır. Birinci ve ikinci katlarda çıkmalı olan konağın ön cephesinin batı köşesinde köşk odası bulunmaktadır. Zeminden birinci kata çıkıldığında da ortada sofa olarak tabir edilen kısmın sağ tarafında bir oda yer almaktadır.
Odanın karşısında bulunan bir kapıyla ikinci sofaya geçiş yapılabilmektedir. Sofanın güney tarafında iki oda yer almaktadır. Birinci kattaki güney ve kuzey cephe odalarında alçıdan yapılmış şerbetlikler bulunur. Sofadan ikinci kata çıkış, ahşap merdivenle sağlanmaktadır. İkinci katta köşk odasıyla birlikte bir oda daha yer alır. Odaların taban ve tavanları düz ahşaptan yapılmıştır. Tavanlar mavi renkli ve yağlı boyalıdır. Birinci ve ikinci katta bulunan ahşap dolaplar sade olup vitrin amacıyla kullanılmıştır. Zemindeki odunlukta ocak yeri belirgin bir durumdadır. 1945’te Sivas’ta yıkılan bir konaktan teşhir için İnönü Konağı’na getirilen ahşap bir tavan, kuzey cephede yer alan ve şerbetliği olan odanın tavanına monte edilerek tavanının korunmasının yanında teşhiri de gerçekleştirilmiştir. Diğer yandan İnönü Vakfı'nca verilen İsmet İnönü’ye ait fotoğraflar, giysiler, belge ve kitaplar da sergilenmektedir.
Referanslar
Sivas İnönü Konağı, Sivas: Sivas Valiliği, 2002