Rüzgâr gücüyle hareket sağlayan, bir kontrol paneli ile yön verilebilen, dışarıdaki havanın bir yanmaz kumaş içerisine sıcak hava püskürtülmesiyle havalanan motorsuz hava aracıdır. İlk kullanımı 1700 yıllarına dayanan sıcak hava balonu sepet, kubbe ve ısıtma olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Sepet, yolcuların ve havayı ısıtmak için kullanılan yakıtın bulunduğu bölümdür. Kubbe, balonun havayla doldurulduğu basınca dayanıklı, esnek ve hafif kumaştan yapılmıştır. Kubbede inişler için kullanılan hava deliği bulunmaktadır. Sepetin üzerinde bulunan deliği kontrol etmeye yarayan ipler yer almaktadır. Bu ipler sayesinde balon yükselir ve alçalır. Isıtma bölümü kubbenin altında yer alır ve kubbe içindeki gazı ısıtarak balonun yükselmesini sağlar. Isıtma için kullanılan akaryakıt daha çok propan, hidrojen ve helyumdur. Sıcak hava balonu yer ekibi tarafından uçuşa hazırlanır, uçuş balon pilotu tarafından yönlendirilir.

Sıcak hava balonuyla ilk yolculuk 19. 09. 1783 tarihinde bir koyun, bir tavuk ve bir ördeğin sepetin içinde bulunduğu 3,2 kilometre yol alan ve sekiz dakika süren uçuştur. Türkiye’de ise, ilk sıcak hava balonu 1984 yılında Raks kaset firmasının Türkiye’ye getirmiş olduğu balon ile yapıldı. İlk uçuşlar yine bu firma tarafından gerçekleştirildi. İlk balon firması ise 1991 yılında kuruldu.

Sıcak hava balonları geçmişte keşif yapma ve gözetleme gibi amaçlarla kullanılırken günümüzde daha çok turizm, spor ve reklam amacıyla kullanılmaktadır. Dünyada birçok ülkede sıcak hava balonu uçuşu yapılmaktadır. Bunların en önemlilerinin Amerika (Albuquerque), Myanmar (Bagan), Tanzanya (Serengeti), Fransa (Loire Vadisi), İngiltere (Bristol), Hırvatistan (İstirya), Avustralya (Yarra Vadisi ve Melbourne), İtalya (Tuscana), İsviçre (Chateau- D`Òex), Endonezya (Bromo), ABD (Vermont), Kanada (Arctic Bay), Yeli Zelenda (Quennstown) olduğu bilinmektedir. Türkiye de sıcak hava balonu uçuşu yapılan en önemli ülkelerden biridir. Türkiye’de ise, en çok balon uçuşunun yapıldığı yer Kapadokya bölgesidir.

Sıcak hava balonu; motor tahrikli olmayan gaz ya da hava ile çalışan bir ısıtıcı kullanılarak uçuş yapılmasını sağlayan bir hava aracıdır. Hem ticari hem de sportif amaçla kullanılabilmektedir. Fransız Joseph ve Etienne Montgolfier kardeşler insan taşıyan ilk sıcak hava balonunu yapmışlardır. İki kişilik eğitim balonlarından, 32 kişilik ticari balonlara kadar farklı tipte sıcak hava balonu bulunmaktadır. Sıcak hava balonunun gövdesi üç ana bölümden oluşmaktadır; 1. Kubbe, 2. Sepet, 3. Ateşleme ve Yakıt Sistemi’dir. Balon kubbelerinin çeşitli tipleri vardır. Sıcak hava balonları genellikle ters armut veya ters su damlası şeklindedir. Son yıllarda kubbeler; naylon, polyester ve nomex gibi kumaş türlerinden yapılmaktadır. Kubbe kısmında tepe paraşütünü ve döndürme panellerini kontrolünü sağlamak için kontrol ipleri kullanılmaktadır. Balon havalandığı zaman yüksek iç basıncın etkisi ile iplerin kontrolü zorlaşmaktadır. Bunu engellemek için balon iplerinin geçtiği noktalara makaralar konulmuştur. Kubbe tasarımlarında güvenlik önemli bir yer tutar.  Balondaki yatay yük şeritleri yırtıkları durdurucu görev yapar ve kubbeye gelecek herhangi bir hasarı önlemede rol alır. Dikey yük şeritleri ise ana yükü taşırlar. Dikey yük şeritleri ise “Taç halka” adı verilen metal halkaya bağlanır ve bu halka üzerinde balonun üretim tarihi ve seri numarası bulunur. Balonun etek kısmı karabinalara takılarak tutturulur. Etek kısmı ise, ateşleme sisteminden çıkan alevin çeşitli hava koşullarında dağılmasını engellemede rol oynar. Aynı zamanda üst kısımlardaki kumaşın yanma ihtimalini azaltır. Kubbe tepesinin iç kısmına yerleştirilen, daire şeklinde olan paraşüt tipi ise tepe paraşütüdür. Bu paraşüt kubbenin tepesindeki dairesel açıklığı örtmektedir. Balonun pilot, yolcu, yakıt tankları ve ateşleyici sistemini taşıyan kısmına sepet denir. Ateşleyici, sıvı propan gazıyla beslenen verimliliği yüksek bir ısı kaynağıdır. Kubbe içerisindeki havayı ısıtarak, balonun uçmasını sağlar. Sıcak Hava Balonlarının belli bir taşıma kapasitesi olduğu unutulmamalıdır. Bu kapasiteye “Maksimum Kalkış Ağırlığı” denilmektedir. Sıcak Hava Balonunun güvenli şekilde alçalabilmesi için belli bir miktar ağırlığa ihtiyacı vardır, bu ağırlığa da “Minimum İniş Ağırlığı” denilmektedir. Sıcak hava balonlarında tırmanma ve alçalma oranlarını gösteren varyometre, irtifayı ölçen altimetre, kubbe içi sıcaklığını anlık olarak ölçen ısı algılayıcı sensör, konum bildiren Global Positioning System (Global Yer Belirleme Sistemi) ve pilotun yer ekibi, diğer balonlar, hava kontrol kuleleri ile iletişimini sağlayan telsiz gibi diğer yardımcı ekipmanlara da gereksinim vardır. Türkiye, son yıllarda gözde olan sıcak hava balonculuğu alanında önemli atılımlar gerçekleştirmiştir. Yolcu sayısı, uçulan gün sayısı ve trafik hacmi bakımından Türkiye dünyanın en büyük ticari operasyonlarından birini gerçekleştirmektedir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) verilerine göre, Kapadokya bölgesinde halen 25 balon işletmesi, 239 sıcak hava balonu ile turistlere hizmet vermektedir.  Hava koşullarına bağlı olarak yılda ortalama 260 gün, günde yaklaşık 90 uçuş gerçekleştirilmektedir.