Şanlıurfa Müze Kompleksi

Müze Arkeoloji Müzesi

(Şanlıurfa, 1961 - )

Şanlıurfa şehir merkezinde Şehitlik mevkiinde, 1969 yılında ziyarete açılan 1.500 metrekarelik Şanlıurfa Müzesi, ilin arkeolojik potansiyeli göz önüne alındığında sergi salonları ve depo alanları bakımından yetersiz kalmaya başladı. Bu mekansal yetersizlik neticesinde 2012 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Balıklıgöl mevkiinde 60 bin dönümlük arazi üzerinde 29 bin metrekare alanda üç katlı Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi; 5 bin metrekare alanda ise Haleplibahçe Mozaik Müzesi ve her iki müze binası arasında da deneysel arkeolojik çalışmaların da yapılabileceği Arkeopark Projesi’nin temeli atıldı.

24. 05. 2015 ziyarete açılan Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, 14 adet sergi salonu ve 33 adet canlandırma alanından oluşmaktadır. 2016 yılında gerçekleştirilen Üçüncü Çukurova Turizm Ödülleri’nde Türkiye’nin en iyi müzesi ödülünü aldı. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nin sergi salonları kronolojiye uygun olarak düzenlendi. Bu doğrultuda müzeye Paleolitik Çağ’a ait bulgular ve dönemsel canlandırmaların olduğu salon ile giriş yapılmaktadır. Daha sonra sırası ile Neollitik döneme tarihlenen insan boyutunda yapılmış dünyanın en eski heykeli olan Balıklıgöl Adamı; dünyanın en eski tapınağı olan Göbeklitepe’ye ait buluntular, canlandırmalar ve D tapınak alanının birebir kopyası; Atatürk Barajı suları altında kalacağı için kurtarma kazıları yapılarak orijinali çıkarılan Nevari Çori Tapınağı; Kalkolitik; Tunç; Demir; Helenistik; Roma ve İslami dönemlere ait sergiler gezildikten sonra Peygamberler salonundan çıkış yapılmaktadır.

Şanlıurfa Arkeoloji Müze binasından çıkılıp Paleolitik Çağ: kaya altı sığınağı; Neolitik Çağ: hücre planlı yapı; Kalkolitik Çağ: ilk gelişkin köy; Tunç Çağı: ilk şehir devletleri; Demir Çağ: yerleşim yeri; Helenistik Çağ: yerleşim yeri; Roma dönemi: yerleşim yeri; geleneksel Urfa Evi örneklerinin ve çocuk kazı alanının bulunduğu arkeopark alanı takip edildiğinde aynı kompleks içinde yer alan Haleplibahçe Mozaik Müzesi’ne ulaşılmaktadır. 2006 yılında Haleplibahçe Kentsel Tasarım Projesi kapsamında yürütülen çalışmalar esnasında tesadüfen bulunan mozaikler, Şanlıurfa Müze Müdürlüğü kurtarma kazıları ile gün güzüne çıkarıldı. Amazonlar Villası adı verilen villaya ait taban mozikleri başka bir alana taşınmadan bulundukları yer üzerine müze binası inşaa edildi. Mozaik Müzesi’ne Truva Savaşı kahramanlarından olan Akhilleus’un hayat hikayesini konu alan koridor taban mozaiği ile giriş yapılmaktadır. Villaya ait diğer taban mozaikleri sırasıyla zebra götüren zenci betimli dinlenme odası taban mozaiği; Ktisis büstü betimlemesi olan çalışma odası taban mozaiği; Argos ve Opora figürlerinin betimlendiği salon mozaiği ve Amazonların av sahnelerinin tasvir edildiği taban mozaiğidir. Bu mozaik, dört Amazon Kraliçesi’nin (Hippolyte, Thermodosa, Melanipe, Penthesileia) Hellence isimleriyle aynı panoda yer aldığı tek örnektir. Villanın diğer odalarına ait taban mozaikleri tahrip olmuştur. Haleplibahçe Mozaik Müzesinde Amazonlar Villası’na ait taban mozaiklerinin dışında Şanlıurfa il sınırları içinde bulunmuş olan mozaikler de sergilenmektedir. Hazinedere Mozaiği, Yolbilen Mozaiği, Harran Kapı Mozaiği, Aşağı Başak Mozaiği, Yukarı Göklü Mozaiği, Aftuna Ailesi Mozaiği, bunlardan bazılarıdır. Mozaik Müzesinin ana salonundan çıkıldıktan sonra sırasıyla İsa Mozaiği ve 1950’li yıllarda ABD’ye kaçırılmış, 2012 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı çalışmalarıyla ait olduğu şehir olan Şanlıurfa’ya getirilmiş olan olan Orpheus Mozaiği ile Haleplibahçe Mozaik Müzesi son bulmaktadır.

Şanlıurfa Arkeolji Müzesi ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi girişlerinde bilet satış noktaları bulunmakta ve her iki müze binası, alınacak olan tek bir bilet ile gezilebilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Haleplibahçe Mozaikleri. (2015). Karacadağ Kalkınma Ajansı, Şanlıurfa Müze Müdürlüğü; http://www.sanliurfa.gov.tr/muzeler, (Erişim tarihi: 05.07.2019); https://muze.gov.tr/muzedetay?SectionId=SUM02&DistId=SUM, (Erişim tarihi:10.06.2019); https://sanliurfamuzesi.gov.tr/TR-178648/haleplibahce-mozaik-muzesi.html, (Erişim tarihi: 12.07.2019); Önal, M. (2017). Urfa-Edessa Mozaikler. Şanlıurfa: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Şanlıurfa Müzesi Arkeolojik Eserler Kataloğu. (2017). Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü.