Sadık Bey (Yeni Sadık Bey) Oteli

Konaklama Tesisi Otel

(İzmir, XX. yüzyılın ilk çeyreği)

İzmir kentini Anadolu’ya bağlayan en önemli ulaşım noktaları arasında yer alan ve Kemeraltı’nda geleneksel ticaret merkezine eklemlenen Basmane semtindeki büyük konutların otele dönüştürülmesiyle ortaya çıkan otel tesislerinin erken örneklerinden biridir. Basmane Meydanı’na cephe veren otel, günümüze kadar konaklama işlevinin sürdüğü ve sonradan Oteller Sokağı (1296 Sokak) olarak anılacak olan Dibek Sokağı’nın başlangıç noktasında bulunmaktadır. Uşakızade Ailesi’ne ait olan yapı, XIX. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenmektedir. Özgün işlevi konut olan yapı, daha sonra işlev değiştirerek kısa bir süre postane olarak kullanılmış; ardından otele dönüştürülerek tesise Uşakızade Sadık Bey’in adına atfen Sadık Bey Oteli adı verilmiştir. Tesis bir dönem, Ali Saim Bey ve Ahmet Bey tarafından işletilen Büyük Sadık Bey Oteli ve Abdi Efendi tarafından idare edilen Küçük Sadık Bey Oteli olmak üzere iki bölümlü çalıştırılmıştır. 1930’lı yıllarda tesisin Sadık Bey Oteli olarak bütünleştirildiği ve 23 odalı otelin Ömer Lütfü Bey tarafından işletildiği görülmektedir. Otel daha sonra büyütülerek 44 oda ve 80 yatak kapasiteli hâle getirilmiş; bu tadilatın ardından da Yeni Sadık Bey Oteli adıyla anılmaya başlanmıştır. Yapı günümüzde de otel işlevini sürdürmektedir.

Otel geçirdiği tadilat sonrasında, mimari açıdan biri Basmane Meydanı’na bakan yeni bölüm ve diğeri Oteller Sokağı’na bakan eski bölüm olmak üzere iki bölümden oluşmakta ancak bir bütün olarak işletilmektedir. Cadde ve sokak arasındaki arazi durumuna bağlı kot farklılıkları yüzünden otelin yeni bölümü üç katlı, eski bölümü ise iki katlıdır. Tesise hem meydan yönünden hem de sokak yönünden giriş vardır. Basmane Meydanı yönünde zemin katta dışarıdan işleyen lokanta, dükkânlar ve otel girişi yer alır. Otel girişindeki merdivenlerle birinci kata ulaşılmakta ve otel holü burada konumlanmaktadır. Oteller Sokağı yönünden girildiğinde ise içinde bir resepsiyonun da bulunduğu sofaya ulaşılmaktadır. Sofanın çevresinde bazı odalar da mevcuttur. Koridorlarda çeşitli kot farkları yapılmış olup üst kat koridorlarında çatıdan hava ve ışık alınmıştır. Tek, çift, üç ve dört yataklı odalar vardır. Islak mekânlar genel hacimler olarak çözümlenmiş olup odalara sadece lavabo konulmuştur.

Otelin Basmane Meydanı ve Oteller Sokağı’na bakan cepheleri birbirinden farklıdır. Meydan yönündeki yeni bölüm cephesi modern yaklaşımla kurgulanmış olup cephe yatay hatlara sahiptir. Ticari aktivitelerin olduğu zemin katta geniş açıklıklar vardır. Üst katlarda iki aksın arasını kaplayan balkonlar cephenin karakteristik öğesini oluşturur. Sonuncu aksda balkon yapılmayarak simetri bozulmuştur. Her aksın ortasında pencere ve kapıların oluşturduğu geniş açıklıklar vardır. Cephe duvarı betonarme payandaların taşıdığı bir saçakla sona erer. Sokak yönündeki cephe ise tarihi niteliğini korumakta olup tipik bir konut cephesi niteliğindedir. Zemin katın ortasında bir niş oluşturan giriş kapısı ve onun iki yanında dikdörtgen söveli pencereler yer alır. Üst katta cepheye simetrik biçimde yerleştirilmiş ve ferforge payandalarla taşınan iki çıkma mevcuttur. Çıkmalar, köşelerindeki pilasterlerle vurgulanmıştır. Cephe duvarı geniş bir silme ile sonlanır. Yapı, kiremit kaplı bir kırma çatı örtülmüş olup çatının kısa bir saçağı vardır.

Referanslar

Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihi. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı Yayınları; Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihinin İki Sessiz Tanığı: Hacı Hasan (Yeni Şükran) ve Ankara Palas Otelleri, İzmir, 1: 37-38; Kayın, E. (2000). İzmir’de Konaklama Anlayışının Dönüşümü:Tarihi İzmir Otelleri, Arredamento Mimarlık, 100: 30-31; Kayın, E. (2001). Kemeraltı Kentsel Mekânı Üzerine Bir Ütopya, İzmir, 4: 68-75; Kayın, E. (2004). Oteller Sokağı/Oteller Bölgesi/Kemeraltı Neden, Nasıl Korunsun?, Ege Mimarlık, 52: 31-36; Kayın, E. (2013). Konaklama Yapıları Mimarisi. İçinde; İzmir Kent Ansiklopedisi Mimarlık, Cilt-2 (ss. 61-141). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yayınları; Kayın, E.(1998) Historical Evolution of Hostelry Buildings with Particular Reference to those within the Inner- city of İzmir from the 17th to the First Quarter of the 20th (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.