Profesyonel Turist Rehberliği Kursları

Eğitim-Öğretim Sertifika Programı

Uzun zamandır Kültür ve Turizm Bakanlığı adı altında açılan kurslar ile veriliyorken, 1990’lı yılların ortalarından itibaren yükseköğretim kurumları nezdinde verilmeye başlandı. Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği uyarınca, 1995 tarihine kadar turist rehberliği mesleği için verilen eğitim üç ve altı aylık kısa süreli kurslar ile sağlanırken, zamanla üniversiteler bazında artan bölüm sayıları ve eğitimin çeşitlendirilmesi ile rehberlik programları açılarak mesleğe akademik bir boyut kazandırıldı. 1995 tarihinde ek olarak yönetmeliğe konulan madde ile eğitimin fakülte ve yüksekokullar tarafından verilmesi hedeflendi. İlk olarak 1997 yılında Erciyes Üniversitesi’ne bağlı Nevşehir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu lisans seviyesinde rehberlik eğitimi vermeye başladı. 2001 yılından itibaren de Türkiye’de rehberlik mesleği ile alakalı, Kültür ve Turizm Bakanlığı kursları, iki yıllık meslek yüksekokulları bünyesinde ve dört yıllık turizm yüksekokulları ile fakültelerin bölümleri nezdinde verilmesiyle üç farklı eğitim yapısı oluştu.

Bakanlığın oluşturulmasıyla birlikte Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği açısından temel oluşturacak ilk yönetmelik, Tercüman Rehber Kursları ve Tercüman Rehber Yönetmeliği ismiyle 03.09.1971 gün ve 13945 sayı ile yayımlandı. Fakat yönetmelik 21.03.1974 tarihinde değişikliğe uğradı ve Profesyonel Turist Rehberliği ismini aldı. Bu yönetmelik 02.07.1986 tarihinde 19152 sayı ile Resmi Gazete’de ve bazı değişikliklere uğrayarak 25.11.2005 tarih ile 16004 sayı nezdinde Resmi Gazete’de yeni bir Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği adıyla yayımlandı. 25.11.2005 tarihinde bu yönetmelik kapsamında önemli değişiklikler yapıldı ve yönetmeliğe bazı maddeler eklendi. Bu maddelerden en önemlisi ise, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan bölgesel ve ülkesel rehberlik kursları yeni yönetmelikle değiştirilerek sadece ülkesel rehberlik kurslarının kabulü sağlandı ve bölgesel rehberlik kavramı kaldırıldı. Bunun yanında kurslara katılacak kişilerde aranan mezuniyete ilişkin olarak lise veya lise düzeyinde okul mezunu olma koşulunun yerine en az iki yıllık yüksekokul mezunu olma şartı getirildi. Türkiye’de turist rehberliği programı 2012 yılına kadar örgün ve yaygın olmak üzere iki şekilde devam etti. Örgün olarak önlisans düzeyinde iki yıllık meslek yüksekokullarında ve üniversitelerin lisans düzeyinde eğitim veren fakültelerinde ve yüksekokullarında, yaygın olarak ise, Turizm Bakanlığı tarafından açılan kurslarla sağlandı.

22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu kabul edilmeden önce, Türkiye’de turist rehberliği eğitimi ile ilgili olarak; meslek yüksekokulları mezunları, lisans veya yüksekokul mezunları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açılan yedi aylık kurs mezunları olmak üzere üç farklı yapı bulunmaktaydı. Fakat 2012 yılında Turist Rehberliği Meslek Yasası yürürlüğe girince, yaygın eğitimin yerine, “İhtiyaç olarak görülen bölge veya dilde turist rehberleri birlikleri tarafından açılacak olan sertifika programları vasıtasıyla düzenlenebilir”, şeklinde değiştirildi. Bu yasa maddesi 22.06.2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Turist Rehberliği Meslek Kanunu’nda belirtilen üçüncü maddenin birinci fıkrasının C bendinde: Mesleğe Kabul: Üniversitelerin turist rehberliği bölümlerinin önlisans, lisans veya yüksek lisans programlarından mezun olmak veya üniversitelerin turist rehberliği bölümü dışındaki diğer bölümlerinden en az lisans düzeyinde mezun olduktan sonra, birliklerin ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin ortak önerileri ve Bakanlığın onayıyla turizm sektörünün ihtiyaçları da dikkate alınarak belirlenen dillerde, gerektiği hâllerde belirlenen bölgelerde, yönetmelikle kurs ve sınavlara ilişkin belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlığın gözetimi ve denetimi altında birlikler tarafından düzenlenen ülkesel veya bölgesel turist rehberliği sertifika programını başarıyla tamamlamak” şeklinde ifade edilmektedir.

07.06.2012 tarihli ve 6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu’na dayanarak hazırlanan 26.12.2014 tarihli ve 29217 sayılı Turist Rehberliği Meslek Yönetmeliği uyarınca Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde hazırlanan rehber kursları, “sertifika programı” adı altında değiştirildi. Söz konusu sertifika programı açma yetkisi ve seçme sınavı ilgili yasanın dördüncü maddesinin birinci fıkrasında, “Birlik ve TÜRSAB’ın ortak önerileri ve Bakanlığın onayıyla turizm sektörünün ihtiyaçları dikkate alınarak, belirlenen dillerde Bakanlığın gözetimi ve denetimi altında Birlik tarafından ülkesel veya bölgesel turist rehberliği sertifika programları düzenlenir”, şeklinde açıkça belirtilmektedir. Yine aynı yasanın üçüncü fıkrasında, “Birlik dışında hiçbir kurum ve kuruluş turist rehberliği sertifika programı düzenleyemez. Düzenleyenler hakkında Kanunun yedinci maddesinin ikinci fıkrası uygulanır.”, ibaresi yer almaktadır. Bu kanun maddelerinde de net bir şekilde ifade edildiğine göre, turist rehberleri haklarının daha iyi korunması, Türkiye adına daha kaliteli, eğitim gücü yüksek, donanımlı turist rehberleri yetiştirebilmek için rehberlik mesleği, kanun ve yasalarca korunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Eker, N. ve Zengin, B. (2016). Turizm Rehberliği Eğitimi Müfredatlarının Uygulama Yeterliliğinin Profesyonel Turist Rehberleri Bakış Açısıyla İrdelenmesi, Turizm ve Araştırma Dergisi, 5 (2): 4-19; Eker, N. ve Zengin, B. (2016). Turist Rehberliği Eğitiminin Değerlendirilmesi: Profesyonel Turist Rehberleri Üzerine Bir Uygulama, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5 (4): 65-74; Turist Rehberliği Meslek Yönetmeliği. (2014). Resmi Gazete. (29217, 26 Aralık 2014); Türker, A., Güzel, F. Ö. ve Özaltın Türker, G. (2012). Turizm Aktörü Olarak Profesyonel Turist Rehberlerinin Türkiye’deki Rehberlik Eğitim Sistemine Bakış Açılarını Belirlemeye Yönelik Bir Odak Grup Çalışması. Turizm Eğitimi Konferansı-Tebliğler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı; Yenipınar, U. ve Zorkirişci, A. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Turist Rehberliği Eğitimi, Cag University Journal of Social Sciences, 10 (2): 111-136.