-
2019
İzmir’in 500 yıllık Sefarad Yahudilerinden Jaki Pardo, 1955 yılında Generali Sigorta Şirketi’nin Türkiye mümessili Levante şirketine girdi, İzmir mümessilliğini aldı. Aynı zamanda kargo vapurları acentalığını yapmaya başladı. 1959 yılında Yunanistan’daki bir turizm acentasından Kuşadası ve İzmir hakkında bilgi isteyen bir yazı geldi. Karşı kıyıdaki komşu Kuşadası’nı, Efes’e giden bir yol olarak keşfetti. Pardo, İzmir’e denizden giriş yoluna vâkıftır da Kuşadası’nı bilmez. Hatta eşi Sara Pardo’nun ifadesiyle Nerede bu Kuşadası? deyip haritayı açıp bakarlar. Jaki Pardo, bir pazar günü otobüsle Kuşadası’na gider, liman başkanını bulur. Yunanistan’dan bir geminin geleceğini söyler, bunu nereye yanaştırabileceklerini sorar. Ancak iskele henüz yapım aşamasındadır, üstelik liman başkanı da yeni atanmıştır. Birlikte Kabotaj Kanunu’na bakınca görürler ki yolcular karaya ancak Türkiye tekneleriyle alınabilir. Liman başkanı ile birlikte balıkçı barınağına gidip sorarlar: Bu tekneler beş kişi alır mı? Balıkçıların biri, ağları çıkarırız, temizleriz, alır der. Öbürü yedi kişi alırım der. Biri, on kişi alırım, en büyüğü, 12 kişi alırım der. Bu şekilde beş-altı tekne ayarlanır. Onların içine rahat oturabilsinler diye minderler yaptırılır. Ancak, Kuşadası’nda 100 kişiye birden hizmet edecek restoran yoktur. Yunan gemisi yarım günlük tur yapmaya başlar. Daha önce, İkinci Dünya Savaşı’ndan çıkma bir-iki İtalyan vapurunun geldiği Kuşadası, 1960’ta Yunanistan gemilerini her hafta ağırlamaya başlar. Öncesinde çoğunlukla Yunan turistlerin geldiği Kuşadası, bu gemilerle artık ABD’li ve Güney Amerikalı turistleri ağırlamaya başlar. Jaki Pardo 1961 yılında, turizm belgesi almaya güçlükle ikna ettiği Levante şirketi ile turizm acentalığı yapmaya başladı. Jaki Pardo Kuşadası’nda iki limanın sorumluğunu üstlendi, belediye başkanları, kaymakamlarla, valilerle, yerel halkla kurduğu iyi ilişkiler ile Kuşadası’nda turizmin gelişimi için yoğun bir çaba içine girdi. Merkez ofisi İstanbul’da bulunan Levante Turizm şirketinin Kuşadası acentacılığını üstlenen Jaki Pardo’nun turizm faaliyetleri Kuşadası’nın yanı sıra başta Bergama olmak üzere hemen hemen bütün Ege Bölgesi’ni kapsadı. Jaki Pardo sabaha karşı beş-beş buçukta Kuşadası’na varıp, saat altıda ya da yedide gelen turistleri karşılamak için iskele olmadığı zamanlarda küçük tekneyle gemiye giderdi. Jaki Pardo tur öncesinde bizzat otobüs kaptanlarının tıraş olup olmadıklarını, onların giyim kuşamlarını kontrol eder, turist rehberlerine turun normal bitiş zamanından önce Kuşadası’na dönmemelerini tembihlerdi. İzi Gabay, Soli Gomel, Rafael Sigura, Sadi Yıldız, Özer Esenkaya, Tilda Koenka, Mert Kavafoğlu’nun içinde bulunduğu geniş bir ekiple Kuşadası’nda yıllarca çalışan Jaki Pardo, 2000 yılında turizm sektöründe aktif çalışma hayatını sonlandırdı.
Referanslar
Pardo, S. (2019). Sara Pardo ile 23.01.2019 tarihinde yapılan görüşme. (Görüşen: A. Arslan); Yayman, D. Ö. (2010). Sara - JakiPardo/Kuşadası ve Şirince Turizminde Milât, http://www.kentyasam.com/sara-jaki-pardo-kusadasi-ve-sirince-turizminde-milat-ksdty-54.html, (Erişim tarihi: 18. 04. 2019).