Trabzon’un Ortahisar ilçesinde, eski Trabzon evlerinin bulunduğu bölgede, Tabakhane vadisine hakim bir konumda, Cihan Padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın doğduğu Sarayiatik Camii Sokak’tadır. Müze binası olarak tarihi en az 150 yıllık olduğu düşünülen bir konak kullanılmaktadır. Korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu bu tarihi yerde daha önce Saltoğlu Ailesi'ne ait olan harabe halde bir konak iken Atilla Alp Bölükbaşı tarafından restoran yapmak amacıyla kiralanarak tadilat yaptırılmış daha sonra ise Ortahisar Belediyesi tarafından Oltan Vakfı'nın da destekleriyle 2016 yılında müzeye dönüştürülmüştür.

Ortahisar Belediyesi Trabzon Tarih Müzesi’nde, Trabzon’un anıt fotoğraflarından oluşan yüzlerce görsel döküman, XVIII. yüzyıldan itibaren kenti ziyaret etmiş yabancı seyyahların gravürleri, XIX. yüzyıla ait Trabzon kartpostalları, XX. yüzyıl Trabzon’una ait dokümanter filmler, Trabzon basınına ait orijinal dergi ve gazeteler, Milli Mücadele ve erken Cumhuriyet dönemlerine dair binlerce tarihi ve ticari belge yer almaktadır. Müzede bulunan belgeler 7800, fotoğraflar ise 2200 adettir.

Ortahisar Belediyesi Trabzon Tarih Müzesi’nin bölümleri odalardan oluşmaktadır. Bu odalar, Milli Mücadele Odası, Kent Yaşantısı Odası, Basın Tarihi Odası, Trabzon’un Fetih Tarihi Odası, Ekonomi – Ticaret – Liman Odası, Trabzon’da Spor Odası, Kültür Sanat Odası olarak hazırlanmıştır. Bu odalarda kronolojik olarak sıralanmış fotoğraflar ve gravürler, ıslak imzalı orijinal belgeler bulunmaktadır. Trabzon Belediyesi’ne ait olan ilk evlilik kütüğü, Trabzon’un ilk fotoğrafçılarına ait filmler ve fotoğraf zarfları, İkinci Meşrutiyet dönemi Trabzon’da yayın yapan gazetelerin orijinal nüshaları, Trabzon Erkek Mektebinin 1920’li yıllarında verdiği karnelerden birkaçı buradadır. Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün 1937 yılında Trabzon’u ziyaret ettiği sırada açılışını yaptığı Elçin Biçki Dikiş Yurdu sergisinde hatıra defterine attığı ıslak imza müzede sergilenen en kıymetli eserlerden bir tanesidir. Müzenin Trabzon Spor tarihine ayrılan odasında spor ile alakalı şehrin bilgilerine ve dökümanlara yer verilmiştir. Elde edilen bilgilere göre MÖ IV. yüzyıldan itibaren Trabzon’da güreş, boks, at yarışı ve atletizm gibi sporların yapıldığına dair bilgiler kronolojik sıralamaya göre müzede metinsel olarak anlatılmıştır. 1924 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin katıldığı ilk olimpiyat olan Paris Olimpiyatları’na Trabzon’dan katılan İdmanocağı Kulübü sporcularından Süleyman Rıza Kuğu’nun günlüklerinden oluşan Olimpiyat Yolunda adlı hatıra defteri burada sergilenmektedir. Burada şimdiki adıyla Süper Lig olan birinci futbol liginde şampiyonluğu İstanbul dışına taşıyan ve altı kez şampiyonluk yaşayan Trabzonspor’un İdmanocağı, İdmangücü, Karadenizgücü ve Martıspor takımları tarafından bir araya gelerek kurulduğu, yaşadığı şampiyonluk ve başarılara ait belgeler, fotoğraflar ve videolar yer almaktadır. Yine ikinci katta bulunan bir odada yemek pişiriminde kullanılan şömine, yemek pişirmeye yarayan bakır kazanlar ve bakırdan yapılmış diğer mutfak eşyaları sergilenmektedir.

Müze koleksiyonunda, XX. yüzyıl başlarında Trabzon Vilayeti ile yapılan ve sayıları binlerle ifade edilen resmi yazışma belgeleri yer almaktadır. Özellikle Milli Mücadele ve Kurtuluş Savaşı yıllarında cereyan eden olaylara ait bu çok kıymetli belgelerin her biri tek örnek olma özelliğindedir. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı sırasında Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşanan Rus işgaline ait dokümanter filmlerle, 1930’lu yılların Trabzon’unu yansıtan görüntülerin de bulunması, Trabzon tarihine ışık tutması bakımından önem arz etmektedir.

2018 yılında Tarihi Kentler Birliği tarafından arşiv ve koleksiyon dalında ödül alan Ortahisar Belediyesi Trabzon Tarih Müzesi, Trabzon gibi tarihsel kökeni antik dönemlere kadar uzanan kimlikli bir kentin müzecilik alanındaki önemli bir eksikliğini doldurmaktadır.