Turizm işletmeleri türleri içerisinde, konaklama işletmeleri grubunda yer alır. Bu otellerin geleneksel (konvansiyonel) otellerden en temel farkları, ürün ve hizmet içeriklerini İslami emir ve yasaklara uyumlu olarak şekillendirmeye çalışmalarıdır. Bunu sağlamak için; başta helal yiyecek-içecek garantisi, alkolsüz çevre, Müslümanlara yönelik olarak genel alanlarda ve odalarda namaz kılabilme olanakları sunmaları, Ramazan ayında iftar ve sahur menüleri servis etmeleri, mahrem hizmetler olarak sayılabilecek; deniz, havuz, SPA, masaj, fitness gibi alanlarda cinsiyet bazında ve hemcins personelle hizmet sunmaları, personel ve misafir için kıyafet kuralları, İslami emir ve yasaklara ters düşen eğlence hizmetleri sunmamaları sayılabilir.

Bu otellerin taşıması gereken özelliklere dair Türk Standartları Enstitüsü tarafından 2016 yılında, Helal Yönetim Sistemi – Oteller (TS 13683) standardı çıkarılmış olsa da, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın nezdinde ve ilgili mevzuatta bu otellere ilişkin bir tanımlama mevcut değildir. Ancak İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi tüm ülkeleri kapsayacak bir Müslüman-dostu otel standardı, İslam İşbirliği Teşkilatı Standartlar ve Metroloji Enstitüsü, Teknik Komite-5 tarafından hazırlanmaktadır. Ayrıca, konuyla ilgili literatürde bu tür otelleri sınıflandırmaya yönelik çeşitli çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmaların çoğunluğunda oteller, İslami emir ve yasaklara uyumlu olarak sundukları ürün ve hizmet seçeneklerinin kapsamına göre çeşitli türlere ayrılmaktadırlar. Ancak bu sınıflandırma önerilerinde de tam bir fikir birliği yoktur.

Literatürde ve sahada Müslüman-dostu otel kavramı ile eş anlamlı sayılabilecek biçimde; helal-dostu otel, helal turizm konseptli otel, Helal konseptli otel, İslami otel, İslami turizm konseptli otel, Şer-i kurallara uyumlu otel, Aile oteli, Alkolsüz aile oteli gibi kavramlar kullanılmaktadır. Bu kavramların genellikle birbirleri yerine kullanıldıkları görülmektedir. Ancak sahada; helal otel, muhafazakâr otel, Tesettür otel, alternatif otel gibi kavramların da tercih edildiği görülmektedir. Bu kavramların müslüman-dostu otel kavramının yerine kullanılması, semantik açıdan hatalıdır. Bir otelin, finansal yapısından yönetim politikalarına kadar her aşamada İslami emir ve yasaklara kusursuz bir uyumu sağlayabilmesi günümüz koşullarında imkansıza yakın bir durumdur. Bu yüzden, “helal otel” gibi kesin bir ifade kullanmak risklidir. Müslüman-dostu otel kavramı daha esnek bir özellik taşımakta, tüm süreç, ürün ve hizmetlerin tam anlamıyla İslami emir ve yasaklara yüzde 100 uyumunu iddia etmemekte ancak bu yönde bir gayreti işaret etmektedir.