Macera Turizmi Olarak Kaya Tırmanışı

Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Kaya tırmanışının tarihi incelendiğinde çok eski dönemlere uzandığı görülmektedir. İlkel çağlardaki insanlar için tırmanmak, yürümek, koşmak gibi bir eylemdi. İlk insanlar yaşamlarını sürdürebilmek, avlanmak için sürekli bölge değiştirmek ve bu süreçte de karşılaştıkları engelleri aşabilmek için devamlı tırmanmak zorunda kalmışlardır. Tırmanmak içgüdüsel olarak zevkli bir faaliyettir. İnsanlar çocukken ağaçlara, bahçe duvarlarına, bina yüzeylerine, yani dik ve çekici gelen her şeye tırmanmayı denemiştir. Çoğu insan tüm bunları ilerleyen yaşlarda unutmuş olsa da kaya tırmanışı, değişik şekillerde ve farklı ortamlarda yapılabilen bir faaliyet türüdür. Günümüzde profesyonel olarak icra edilen bir spor olması sebebiyle rekreasyonel ve turistik amaçlı yapılan bir aktivite halini almıştır.

Macera turizmi, fiziksel ve doğal çevre tarafından sunulan egzotik, olağan dışı, heyecan verici ve mücadele gerektiren etkinliklere insan katılımını içermektedir. Kaya tırmanışı, fiziksel ve psikolojik mücadele gerektiren ve rekreatif olarak yapılabilen bir doğa sporudur. Dağcılık branşında yer alarak gelişim sağlayan kaya tırmanışı sonrasında dağcılığın bir alt dalı olarak kabul edilmiş spor dalıdır. Kaya tırmanışı macera turizm ve açık alan faaliyetleri içerisinde yer alan evrensel turizme karşı yeni bir trend oluşturmaktadır. Gerçek kaya üzerinde yapılan sportif tırmanış etkinliklere 1980 yıllardan sonra katılım yüksek oranda artmış ve birçok ülkede yaygınlaşmaya başladı.

Kaya tırmanışında kullanılan çeşitli yöntemler; serbest tırmanış, yapay tırmanış, uzun duvar tırmanışı, kısa duvar tırmanışı, solo tırmanış, geleneksel tırmanış, sportif kaya tırmanışı, yapay duvar tırmanışı, lider tırmanış, geleneksel lider tırmanış, spor lider tırmanış, üstten emniyetli tırmanış gibi tırmanış yapılan yere, emniyet malzemelerinin kullanılıp kullanılmamasına ve ip tekniklerine göre sınıflandırılabilir.

Tırmanış yapan kişiler bu sporu yapabilmek için çeşitli bölgelere seyahat etmekte, böylece turizmde bir hareketlilik söz konusu olmaktadır. Bu nedenle bu sportif faaliyetler ile turizm yakından ilişkilidir. İnsanlar günümüzde iş stresi, şehir hayatı ve kapalı spor alanlarından uzaklaşmak istemektedir. Bu noktada kendilerine iyi gelecek doğal ortamları ve sportif etkinlik bölgelerini tercih ederler. Bu bakımdan en iyi doğal tırmanış alanları şehir merkezlerine uzak doğa ile iç içe bölgelerdir. Tırmanmak için çok sayıda kaya olmasına rağmen, yalnızca birkaç tırmanış bölgesi, dünya çapında hem tırmanış hem tatil yapma fırsatı sağlamaktadır.

Türkiye’de kaya tırmanışı sporu resmi olarak 21.12.2000 tarihinde Merkez Danışma Kurulu'nun 331 sayılı onayı ile Türkiye Dağcılık Federasyonu’nun faaliyet alanları arasına eklendi. 2003 yılında UIAA’ya başvuru yapılarak resmi olarak 29.04.2003 tarihinde Türkiye’nin spor tırmanış üyeliği kazandı. Türkiye’de ilk resmi müsabaka Sakarya Üniversitesi’nde 28-29 Ocak 2006 tarihinde Dağcılık Federasyonu tarafından düzenlendi. Milli takımımızın katıldığı ilk dünya kupası 16-17 Eylül 2006 yılında İspanya’da gerçekleşti. 31. 07./03. 08. 2008 tarihlerinde Dumlupınar Üniversitesi’nde Balkan Şampiyonası düzenlenerek Türkiye ilk defa uluslararası bir müsabakaya resmi olarak ev sahipliği yaptı. Günümüzde giderek turizm ile ilişkili sportif etkinlik artmaktadır. Açık alan spor aktiviteleri ve macera turizmi faaliyetleri Türkiye’de turizm potansiyelinin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Bu sebeple turizm faaliyetleri içerisinde yer alan sportif etkinlikler turizm endüstrisi bakımından büyük öneme sahiptir.

Yararlanılan Kaynaklar

Albayrak, T. ve Çömen, N. (2018). Kaya Tırmanışı Yapan Turistlerin Destinasyon Değerlendirmeleri: Geyikbayırı, Antalya Örneği, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(2): 209 – 220; Çetinkaya, G. (2017). Kaya Tırmanışının Çevresel Etkileri Üzerine Bir Literatür İncelemesi, Spormetre Dergisi, 15 (4): 101-110; Graydon, D. ve Hanson K. (1997). Mountaineering: The Freedom of the Hills: Dağcılık Zirvelerin Özgürlüğü (Çev. T. Fındık). İstanbul: Homer Kitapevi; Gündüz, N. ve Aras, D. (2019). Macera Eğitim Modeli Uygulaması: Rekreatif Spor Kaya Tırmanışı Etkinliğine Katılan Öğrencilerin Görüşlerinin İncelenmesi, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 24(2): 101-110;Kızar, O., Genç, H., Kayantaş, İ. ve Kargün, M. (2018). Doğa Sporları 2. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınevi.