Kültürel Koruma

Kavram Sosyoloji

Doğal ve kültürel mirasların, turizm perspektifinden birer turistik çekicilik unsuru olarak ön plana çıktığı görülmektedir. Bu bağlamda geçmişten günümüze taşınmış, insan eli değmiş olsun ya da olmasın, tüm somut ve soyut değerlerin bir anlamda modern turizme zemin oluşturduğunu ifade etmek mümkündür. Nitekim kültürel koruma ile turizm ilişkisi kapsamında, bu değerli mirasın korunması noktasında yasal çerçevede merkezi bir pozisyonda konumlandırılan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın oynadığı mühim rolün gereği aşikârdır. Bununla birlikte idari yapılanma içinde yerel yönetimlerin kayda değer etkinlik seviyeleriyle, kültürel ve doğal mirasın korunması işinde sahip olduğu pay da rahat bir şekilde görülebilmektedir. Yine de insanlığın ortak mirası olarak nitelendirilen ve bu anlamda yüksek düzeyde kapsayıcılık arz eden söz konusu değerlere ilişkin sorumluluğun, resmi olarak görevlendirilen kurum ve kişileri aşması beklenmektedir. Zira kültürel korumaya ilişkin görev ve sorumlulukların tek başına ilgili uzmanlara düşmesinin doğru olmayacağı, toplumu oluşturan katmanların katılımlı korumayla sorumluluğu paylaşmasının daha yerinde olacağı zamanla hâkim görüşü ifade etmiştir.

Kısa dönemli kâr odağıyla kültürel değerlerin metalaştırılmasının, gelenek ve otantikliğin kalıp-yargı kabında şekillendirilmesinin ve kontrolsüz bir şekilde hareket etmesine müsaade edilen kitlelerin turizm faaliyeti çatısı altında ortak kültürel mirası yıprattığı, bu değerlere zarar verdiği bilinen bir gerçektir. Bu hususta kültürel değerlerin gözetilmesi ışığında sosyal ve kültürel amaçların saptanmasının ve buna göre eylem planlarının hayata geçirilmesinin arz ettiği gereklilik de malumdur. Öyle ki, turizm bağlamında araçsallaştırılarak kazanç elde edilen kültürel değerlerin asıl sahibi olan yerel/kırsal toplumun söz konusu kazançtan hiç ya da oldukça az istifade edebildiğine ve ortada bir kazanç eşitsizliği olabildiğine ciddi vurgular yapılmıştır. Bu gibi sorunların giderilmesiyle birlikte bir kaynak olarak kültürel mirasın sürdürülebilir bir pozisyona getirilmesinin/korunmasının, bu kaynaktan insanlığın salt maddi kazancın ötesinde istifade edebilmesinin engellenmeksizin hayata geçirilmesi bir gereklilik arz etmektedir. Nihayetinde erişilmez kılınan bir değerin varlığı yahut sağlayabileceği fayda insanlar bakımından anlamını yitirecektir. Dolayısıyla kültürel mirasın korunması ve ziyaretçi yönetimi arasındaki dengenin sağlanmasının, bu husustaki asıl zorlayıcı kısım olduğu görülmektedir.

Dominant kültür olarak Amerika Birleşik Devletleri’nin kültüründen etkilenerek kültürleşme sürecinde asimile olan Cajun kimliğinin varlığını sürdürmesinde turizmin, Cajunlar ile diğerleri arasındaki farkın canlı tutması bağlamında katkı sağladığı gözlemlenmiştir. Özellikle yerel halk ve turistler için sahnelenen kültürel unsurların, kültürel farklılıkların ön plana çıkması ve aksi durumda belki de kaybolması söz konusu olacak kültürel bağın devamlılığının sağlanması noktasında yardımcı olduğu vurgulanmıştır. Nitekim yerel halk tarafından turizm aracılığıyla sergilenen kültürel miras unsurlarının, yalnızca ziyaretçiler için katma değer sağlamadığının; yerel halk için de öğretici bir yön içerdiğinin, kendi kültürüne ve kökenine temas sağlayıcılığının, kültürünü yeniden değerlendirmeye imkân verici olduğunun ve ayrıca turizmden elde edilen gelirlerle maddi ölçüde bu unsurların desteklenmesinin olanaklı kıldığının altı çizilmektedir. Bir başka göz ardı edilemeyecek hususun ise; sözü edilen durumla, özellikle her daim ön planda olmuş olan erkek perspektifli kraliyet ve askeriye tarihinin arasından, sıradan insanların sosyal tarihinin de kendine bir yer edinebilmesi olduğu belirtilmelidir. Böylece turizmin etkisiyle kültürel miras kapsamında olmasına rağmen görünürlüğü sınırlı olan unsurların dahi ağırlık kazanması yoluyla ortak mirasın genişlemesinin mümkün olduğu anlaşılmaktadır. Her ne kadar birtakım terk edilmesi gereken yanlışları ve iyileştirilmesi gereken olumsuzlukları barındırmasına rağmen kültürel miras turizmi çerçevesinde meydana gelebilecek çok yönlülük ve çeşitlilik arz eden kazanımlar incelendiğinde, kültürel koruma ve turizm arasındaki ilişkinin sağlıklı yönlerinin idrak edilmesi kolaylaşacaktır.

Referanslar

Best, G. P. (2005). Identifying, Exploring, and Understanding Diversity Through The Study Of Specific Cultural Interactions, International Journal of Diversity in Organisations, Communities & Nations, 5 (2): 33-43; Coşkun, M. (2005). Son Dönemlerde Çıkartılan Yasalar Çerçevesinde Türkiye’de Doğal, Tarihi ve Kültürel Değerlerin Korunmasında Yerel Yönetimlerin Değişen Rolleri, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 31: 42-49; Cynarski, W. J. (2015). Following The Trail Of Cultural Traditions – Travelling in The Sphere Of Values And Symbolism. İçinde; E. Puchnarewicz (Editör) Tourism in Poland (ss. 35-46). Varşova: The Higher School of Tourism and Foreign Languages; Dujmović, M. (2015). Tourism, Culture, Cultural Tourism. İçinde ; J. Gržinić ve K. Vodeb (Editörler) Cultural Tourism and Destination Impacts (ss. 3-30). Pula: Juraj Dobrila University of Pula; Esman, M. R. (1984). Tourism as Ethnic Preservation: The Cajuns Of Louisiana, Annals of Tourism Research, 11 (3): 451-467; George, E. W. (2010). Intangible Cultural Heritage, Ownership, Copyrights, and Tourism, International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4 (4): 376-388; Haulot, A. (1978). Cultural Protection Policy In The Field Of Tourism, Parks, 3 (3): 6-8; Lussetyowati, T. (2015). Preservation And Conservation Through Cultural Heritage Tourism. Case Study: Musi Riverside Palembang, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 184: 401-406; Pasya, G. K., Setiyorini, H. P. D., Andari, R. ve Gitasiswara (2016). Traditional Festivals: A Tourism Development Contribution For Cultural Inheritance, South East Asia Journal of Contemporary Business, Economics and Law, 11 (2): 27-30; Solmaz, S. A., Erdoğan, Ç., Solmaz, B. N., ve Batman, O. (2014). Modern Turizme Zemin Hazırlayan Gelişmeler Olarak RönesansCoğrafi Keşiflerin Turizm Paradigmasıyla Değerlendirilmesi, III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi Bildirleri, 03-06 Nisan, (ss. 1190-1207); Spiridon, P. ve Sandu, I. (2015). Conservation Of Cultural Heritage: From Participation To Collaboration, ENCATC Journal of Cultural Management and Policy, 5 (1): 43-52; Ursache, M. (2015). Tourism–Significant Driver Shaping A Destinations Heritage, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 188: 130-137.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Dujmović, M. (2015). Tourism, Culture, Cultural Tourism. İçinde ; J. Gržinić ve K. Vodeb (Editörler) Cultural Tourism and Destination Impacts (ss. 3-30). Pula: Juraj Dobrila University of Pula.