Kızılin Köprüsü
Doğal ve Kültürel Miras Tarihi Köprü
-
2019
Antik kaynaklarda Singas, Arapça yazılan kaynaklarda Nahr el Azra isimleri ile adlandırılan Adıyaman’ın önemli turistik değerleri arasında yer alan Kızılin Köprüsü, Adıyamana 55 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır. Köprü Besni ilçesinin Kızılin Köyü sınırları içerisindedir. Köprüye hem Besni ilçesinden hem de Adıyaman merkezden ulaşım sağlanmaktadır. Kızılin Köyü’ne ulaşıldıktan sonra iki kilometrelik patika yoldan gidilerek köprünün batı yönündeki ayağına ulaşılmaktadır. Kızılin Köprüsü, Göksu Çayı üzerinde olup Göksu Çayı’nın Fırat ile birleştiği noktadan 4,7 kilometre içeridedir. Köprü Samosata’dan Zeugma’ya giden Roma yol sistemi içinde bulunmaktadır. Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü Köprüler Daire Başkanlığı Tarihi Köprüler Şubesi Müdürlüğü’nce hazırlanan Bölgelere Göre Tarihi Köprüler Envanterinde Kızılin Köprüsü, Cendere Köprüsü ile birlikte Adıyaman’daki iki Roma Köprüsü’nden biri olarak görülmektedir. Köprünün yapım tekniği Cendere Köprüsü’nün yapım tekniğine benzemekte ve MS II. yüzyılda, Roma döneminde yapıldığı düşünülmektedir.
Otuz bir metre kemer açıklığı bulunan Kızılin Köprüsü 77 metre uzunluğunda, 13.50 metre yüksekliğinde, 7,5 metre genişliğindedir. Kızılin Köprüsü üç kemerli bir köprüdür. Köprünün yapımında kullanılan taşların her birinin bir ila birbuçuk ton ağırlığındadır. Köprü 30 metreyi aşan ana kemer açılığı ve mimarisi yapısı ile İtalya Narni’deki Ponte d’ Augusto (Ağustos Köprüsü) ile kıyaslanıyor. Köprünün hem doğu hem de batı yakasındaki blokları üzerinde taşçı işaretleri ve grafittolar ve Arapça yazılar bulunmaktadır.
Ortaçağ döneminde de bir geçiş noktası olma özelliğini korumaya devam eden köprü o dönemde tadilat görmüştür. Yapılan tadilat Göksu Çayı’nın doğu kısmındaki bir inşaat kitabesinde Arapça harflerle şu şekilde belirtiliyor: Azim-ül Cesim-ül Mühimmat; El bina-ül kavmülat; Beynel Keysüm-ül Samusat. XIX. yüzyıl sonlarına geldiğimizde köprü Göksu Çayı’nın her iki yakasında bulunan köylülerin antlaşmazlığı sonucu köylüler tarafından havaya uçuruldu ve köprünün 32 metre uzunluğundaki orta kemeri yıkıldı. Köprünün yıkılmasından 200 yıl sonra Karayolları 8. Elazığ Bölge Müdürlüğü tarafından restorasyon ihalesi yapıldı ve 2017 yılından beri yeniden restorasyon işleri devam ediyor.
Referanslar
Bilgin-Altınöz, A. G. ve Şahin-Güçhan, N. (2018). Adıyaman Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri. Ankara: Adıyaman Valiliği, Adıyaman Belediyesi, Kalkınma Bakanlığı GAP İdaresi; Kabasakal-Coutignies, S. ve Öztepe, E. (2017). Singas’tan Kızılin’e Anıtsal bir Köprü. İçinde: N. Şahin- Güçhan (Editör) Kommagene Nemrut Yönetim Planı (ss. 398-417). Ankara: Baskı Pozitif Matbaa.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Yelken, M. (2016). Kommagene’nin İzleri. Adıyaman: Adıyaman Tanıtma Vakfı Yayınları.