15.06.1989 tarihinde yayınlanan 3578 sayılı Kanunla Konya’ya bağlı bir ilçe iken il olan Karaman (3578 Sayılı Kanun) tarihi çok eskilere dayanan bir yerleşim yeridir. 16.04.2003 tarihinde ve 4848 sayılı yasa gereğince Kültür Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı’nın birleşmesi sonucu kuruldu. Misyonu; Karaman ilinin doğal, kültürel ve tarihi değerlerini ortaya çıkarmak, korumak geliştirmek, gelecek nesillere aktarmak ve toplumsal bilincin oluşmasında bilgiye erişimi kolaylaştırmak; turizmi çeşitlendirmek, pazarlamak, teşvik etmek, denetlemek; dinamik kültür ve turizm politikaları ile ilin Türkiye ve dünya turizminden alacağı payı arttırmak ve ilin kültürünü tanıtmaktır. Vizyonu ise, ilin kültür değerlerini yaşatan ve tanıtan, ili turizm alanında lider konumuna taşıyan bir kurum olmaktır.

Teşkilat yapılanmasında İl Müdürlüğü’ne bağlı bir müdür yardımcısı ve ona bağlı üç (kültür şubesi, turizm şubesi ve idari ve mali işler şubesi) şube müdürlüğü yer almaktadır. Şube müdürlüklerine bağlı beş adet kütüphane (Karamanoğlu Mehmetbey İl Halk Kütüphanesi, Ermenek Mustafa-Ayşe Karpuzcu İlçe Halk Kütüphanesi, Kazım Karabekir İlçe Halk kütüphanesi, Sarıveliler Şair Ahmet Tufan İlçe Halk Kütüphanesi, Ayrancı İlçe Halk Kütüphanesi) ve bir adet müze (Karaman Müzesi) yer almaktadır. Karaman il merkezinde yer alan müzede; arkeolojik ve etnoğrafik olmak üzere iki sergi salonu bulunmaktadır. Bu salonlarda Epipaleolitik Devir, Neolitik Devir, Kalkolitik Devir, Bronz Çağı, Klasik Çağ, Roma devri, Bizans devri, Selçuklu devri, Anadolu Beylikleri, Karaman Oğulları, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait il ve çevresinde bulunan tarihi serler sergilenmektedir.

Karaman turizm bölgesinde il geneline yayılmış, 89 arkeolojik sit alanı, altı kentsel sit alanı, 260 dini ve kültürel varlık, dört askeri yapı, 105 sivil mimari örneği ve toplamda 454 kültür varlığı bulunmaktadır. Ayrıca ilde dört adet doğal sit alanı (Başharman Mağaraları, Fosil Yatakları, Gürlük Şelalesi, İncesu Mağarası), altı adet anıt ağaç, 39 höyük, yedi örenyeri, iki kaya yerleşmesi, tahıl ambarları, çeşitli büyülük ve ebatlarda kaleler, iki adet anıt yazıt vb. pek çok kültürel ve tarihi varlık bulunmaktadır. İl Müdürlük bünyesinde, inanç turizmi, tarih ve kültür turizmi, eko turizm, mağara turizmi, hava sporları turizmi yapılabilecek turizm faaliyetleri olarak tanımlamaktadır.