İstanbul Havalimanı

Terminal, Havalimanı ve Liman Havalimanı

(İstanbul, 2019 - )

1970’lerde Amerika, 1980’lerde ise Avrupa’da hava taşımacılığında görülmeye başlayan serbestleşme eğilimleri, Türkiye’de iç hat trafiğinin de serbestleşmesiyle tamamlandı. 2003 yılında iç hat trafiğinin serbestleşmesi, iç hat yolcu trafiğinin takip eden yıllarda çok hızlı büyümeyi beraberinde getirdi. Artan bu taleple birlikte özellikle büyükşehirlerdeki havalimanlarında kapasite sorununu ortaya çıkmaya başladı. 2000’li yıllarda ortaya çıkan bu kapasite sorunu, büyükşehirlerdeki havalimanlarında kamu özel sektör işbirliğiyle gerçekleştirilen yatırımlar ve özelleştirme uygulamaları ile aşılmaya çalışılıp, Türk sivil havacılığı gelişimi hız kazandı.

Türkiye’nin en büyük havalimanı olan Atatürk Havalimanı; 1953 yılından beri, 65 yıl Türkiye’nin dünyaya açılan kapısı niteliğindeydi ve Türk sivil havacılığının son dönemde geçekleştirdiği gerek niceliksel gerekse niteliksel gelişimle dünyanın transfer noktalarından biri haline gelmişti. Kapasite sınırıyla yüz yüze kalan Atatürk Havalimanı için gerek kamu kaynaklarıyla gerekse kamu özel sektör işbirliği uygulamalarıyla birçok genişletme yatırımı gerçekleştirildi. Ancak etrafındaki yapılaşma ve alan yetersizliği sebebiyle kapasite sorununu kalıcı olarak çözümlenmesi mümkün olmadığı fikri hâkim görüş oldu ve bu durum İstanbul’un birincil havalimanı ihtiyacını karşılayacak yeni bir havalimanı yatırımını gerekli kıldı.

Bütün inşa aşamaları tamamlandığında, dünyanın en büyük havalimanlarından biri olması beklenen İstanbul Havalimanı’nın ihalesi 3 Mayıs 2013 tarihinde gerçekleştirildi. İhaleyi Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Gurubu, havalimanını inşa etme ve 23 yıl boyunca işletme hakkını KDV hariç 22 milyar 152 milyon avroluk bir teklifle aldı. Bu ihale, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en yüksek meblağlı ihalesi oldu.

İstanbul Havalimanı, dört yapım aşamasıyla modüler olarak planlandı. Bütün aşamalar tamamlandığında İstanbul Havalimanı aynı anda 450 uçak ve yılda 150 milyon yolcuya hizmet verebilecek kapasiteye sahip olacaktır. Yapımı tamamlandığında Avrupa’nın en büyük, dünyanın ise yolcu kapasitesi bakımından ilk üç havalimanı içerisinde olması beklenmektedir.

Projenin birinci etabı, üç bağımsız pist ve büyük terminal olarak yıllık 90 milyon yolcu kapasite olarak planlandı ve 7 Nisan 2019 tarihinde mevcut Atatürk Havalimanı’nın operasyonlarına son verilerek aynı gün açıldı. Planlama, ihale, inşa ve açılışı itibariyle işletim aşamasında; yer seçimi, çevresel etki, havalimanına erişim, finansal değerler gibi pek çok yönü ile gündeme gelen İstanbul Havalimanı yatırımın yakın gelecekte transit yolcu trafiğindeki artışla İstanbul’u bölgesel bir hava taşımacılığı merkezi olmaktan küresel bir hava taşımacılığı merkezi haline getirmesi beklenmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Devlet Hava Meydanları İşletmesi. (2014). Uçuş Noktası. Ankara; Özdemir, E. (2015). Experience in Structuring Public-Private Partnerships for Airports, Airport Management, 9(2): 154-161.