İlhan Koman Heykel ve Resim Müzesi
Müze Sanat Müzesi
Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2019
İlhan Koman, 17 Eylül 1921 tarihinde Edirne’de dünyaya geldi. 17 yaşındayken geçirdiği tüberküloz hastalığı sırasında zaman geçirmek için yaptığı resimleri akademiye göstermesi sonucu 1941’de İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümüne girdi. Hocalarının yönlendirmeleri ve telkinleri ile bir yıl sonra heykel bölümüne geçti ve 1946 yılında birincilikle mezun oldu. 1947-1950 yılları arasında Fransa’da Academic Julian ve l’Ecole du Louvre’da çeşitli çalışmalar yaptı, 1948’de ilk sergisini Paris’te açtı. Anıtkabir Heykel Yarışması’nda birincilik getiren projesi sonucu 1952-1954 yılları arasında Anıtkabir doğu rölyefleri üzerinde çalıştı. Metal heykel atölyesinin kurulmasına öncülük eden ve 1958 yılına kadar İstanbul Güzel Sanatlar Akademisinde öğretim üyeliği yapan Koman, 1959 yılında İsveç’e yerleşerek vefatına kadar (1986) burada çalışmalarını sürdürdü. İstiklal Caddesi’ndeki Yapı Kredi Kültür Sanat binasında sergilenen “Akdeniz Heykeli”, sanatçının Türkiye’de bulunan çalışmalarından en bilinenidir.
İlhan Koman Heykel ve Resim Müzesi, günümüzde Güzel Sanatlar Fakültesi olarak kullanılan Edirne Tren Garı’nın bahçesi içindeki tarihi köşkte hizmet vermektedir. Trakya Üniversitesi’nin kuruluşunun 20. yılında II. Bayezid Külliyesi eski medrese kısmında “Çağdaş Resim ve Heykel Müzesi” açılmasına karar verildi ve müze 23 Eylül 2002’de açıldı. Müzedeki eserlerin tamamı sanatçılar tarafından bağışlanmış olup 2002 tarihinde müzede 87 sanatçı (9 yurtdışı), 101 eser (13 yurtdışı), bir vitray, iki seramik, altı suluboya, altı heykel, 30 baskı resim ve 56 yağlıboya bulunmaktaydı. Trakya Üniversitesi II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi bünyesinde bulunan Çağdaş Resim ve Heykel Müzesi, 20 Temmuz 2011 tarihinden itibaren Karaağaç Yerleşkesi eski Rektörlük binasına taşındı ve 21 Kasım 2011 tarihinde alınan kararla ismi “İlhan Koman Heykel ve Resim Müzesi” olarak değiştirildi. Müzenin bulunduğu Karaağaç Yerleşkesi, yılda ortalama 300 bin yerli ve yabancı ziyaretçi tarafından ziyaret edilmektedir.
Müze içerisinde İlhan Koman’ın ailesi tarafından müzeye bağışlanan eserlerinin öğrencilik dönemine ait eserleri olduğu tahmin edilmektedir. Müzede sanatçının alçıdan dökülmüş iki adet kadın figürü rölyefi, alçıdan yapılmış iki adet kadın tors heykeli, alçıdan yapılmış kadın büstü ve alçı nü çalışmaları yer almaktadır. Sanatçının kız kardeşi Gönül Kıymet Dilan Koman tarafından bağışlanan “4 π” heykeli ile müzedeki İlhan Koman’a ait eser sayısı 9’a ulaşmıştır.
İlhan Koman’ın eserlerinin yanı sıra farklı sanatçılara ait, değişik tekniklerde 358 adet eser müze envanterine kayıtlı durumdadır. Müze, Güngör Danışman Arıbal ve Güner Rıfat Arıbal koleksiyonu ile daha da zenginleşti. Bu koleksiyonun içerisinde 100 adet Güngör Danışman Arıbal’ın kendisine ait olmak üzere eşiyle beraber sahip oldukları Cumhuriyet sonrası dönemin Türk sanatçılarına ait karakalem desen, yağlı boya, pastel, sulu boya, hat, ebru, çini, kolaj, asemblaj, karışık teknik, heykel, seramik, rölyef gibi toplam 270 adet eser ve sanatçıların özgeçmişleriyle ilgili bilgilerin olduğu belgeler mevcuttur. Müzede; Vahdet Malik, Yaşar Sami Gökgöz, Ali Suat Kızıltuğ, Burhan Doğançay, Adil Doğançay, Mustafa Tömekçe, Mehmet Uyanık, Ferhat Kamil Satıcı, Nevzat Atalay, Necmettin Yağcı, Nadia Arditti, Esin Oktayer, Serkan Böncü, Şaziye Can, Mustafa Gürünlü, Mustafa Karyağdı, Nikolov Alexiev, Hıdır Yağcı, Halim Çeliker, Numan Pura, Nermin Pura, Nevrin Göker Ulutaş, Mehtap Cömert, Habib Gerez, Ülkü Ünal, Selahattin Kara, H. Müjde Ayan, İbrahim Dinçeli, Basri Erdem, Hasip Bektaş, Mustafa Altıntaş, Mustafa Plevneli, Aydemir Atalay, Hasan Pekmezci, Enis Şensever, Erol Özden, Ayşe Özel, Ramiz Aydın, Devrim Erbil, Tülin Onat, Muzaffer Akyol, Mehmet Akbaba, İsmail Avcı, Nevbahar Aksoy gibi çok önemli sanatçıların eserleri sergilenmektedir.
Referanslar
Özcan, M. (2014). İlhan Koman Resim ve Heykel Müzesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). İlhan Koman Resim ve Heykel Müzesi, https://edirne.ktb.gov.tr/TR-172355/ilhan-koman-resim-ve-heykel-muzesi.html, (Erişim tarihi: 27.11.2019); Kıranlar, Ö. (2008). 20. Yüzyıl Heykeli İçerisinde İlhan Koman Heykelinin Yeri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi; T.C. Trakya Üniversitesi (2019). İlhan Koman Heykel ve Resim Müzesi. https://ilhankoman.trakya.edu.tr/, (Erişim tarihi: 27.11.2019).
-
2019
Lozan Antlaşması’yla Türkiye topraklarına katılan Edirne’nin Karaağaç semtinde yer alıyor. Müze, Köşklerin ve konakların bulunduğu, dönemin mimari özelliğini taşıyan geniş bahçeli, Tarihi Gar Binası bahçesindeki binada hizmet vermektedir. Tarihi gar binası, II. Abdülhamit’in talimatıyla Mimar Kemalettin tarafından neo-klasik üslupta inşa edilmiştir. Edirne Garı binası 80 metre uzunluğundaki dikdörtgen plan üzerine üç katlı olarak inşaa edilmiştir. Asya’yı Avrupa’ya bağlayan demiryolunun en önemli istasyonlarındandı. Pehlivanköy-Edirne arasındaki yeni demiryolu hattının Ağustos 1971 tarihinde açılması ve kent içinde yeni yapılan gar binasının hizmete girmesiyle Karaağaç İstasyon Binası hizmet dışı bırakıldı. Bina, bir dönem 1977 yılında kurulan ve Trakya Üniversitesi’nin temelini oluşturan Edirne Mühendislik ve Mimarlık Akademisi binası olarak kullanıldı. Bina Trakya Üniversitesi’nin kurulmasıyla üniversiteye devredildi. Bina Trakya Üniversitesi tarafından 1998 yılında gerçeğine uygun olarak restore edildi. Üniversitenin Rektörlük ve bağlı birimleri bir dönem burada hizmet verdi. Tarihi bina günümüzde Güzel Sanatlar Fakültesi olarak kullanılmaktadır.
Müze, ilk defa Çağdaş Resim ve Heykel Müzesi adıyla 23 Ekim 2002 tarihinde Trakya Üniversitesi Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi Tıp Medresesi bölümünde kuruldu. 23 Nisan 2008 tarihinde müzenin Tıp Medresesi bölümü aslına uygun düzenlenerek Tıp Medresesi Müzesi’ne dönüştürülmesiyle müzeye ait eserler; 20 Temmuz 2011 tarihinden itibaren Karaağaç yerleşkesi eski Rektörlük binasına (Tarihi gar binası) taşınarak ziyarete açıldı. Trakya Üniversitesi Senatosu’nun 21 Kasım 2011 tarih ve 17 sayılı toplantısında alınan 7 numaralı kararı ile müzeye 1921 yılı Edirne doğumlu ünlü heykeltıraş İlhan Koman’ın adının verilmesi kararlaştırıldı. Böylelikle müzenin adı Trakya Üniversitesi İlhan Koman Heykel ve Resim Müzesi olarak değiştirildi.
Müzenin koleksiyonunda, eserlerinde matematik, fizik, geometri ve estetiği yoğurmuş, Türkiye’nin Leonardo da Vinci’si kabul edilen sanatçı İlhan Koman’ın eserleriyle birlikte, Mustafa Plevneli, Burhan Doğançay, Sevim Gürsoy Tunçyıldız, Hasip Pektaş, Onay Akbaş, Numan Pura, Zeki Serbest, Mehmet Akbaba, Güngör D.Arıbal, Ülkü Ünal, Habib Gerez, Habib Gerez, Nikolay Alexiev, Halim Çeliker, Mehmet Pesen, Devrim Erbil, Ali Atakan, Hakan Esmer, Basri Erdem, Orhan Benli, Fehim Huskovic, Tayyip Yılmaz, Mustafa Aslıer, Adil Doğançay, Burhan Yıldırım, Erol Özden, Veli Sapaz, Ramis Aydın, Hatice Bengisu, İsmail Yıldırım, Bahattin Odabaşı, Atilla Atar, Hasan Pekmezci, Hayri Esmer, Tülin Onat, Süleyman Saim Tekcan gibi çok değerli sanatçıların da eserleri bulunuyor. Ayrıca İlhan Koman’ın kardeşi Gönül Dilan Koman tarafından İlhan Koman’ın “4 π” heykeli üniversiteye bağışlandı. Müze kayıtlarında İlhan Koman’a ait dokuz eser bulunmaktadır. Müzede 2014 yılından önce 14 heykeltıraşın 19 eseri, 150 ressamın 182 eseri olmak üzere toplam 201 eser bulunmaktaydı. 2014 yılı başlarında ise Edirne’de vefat eden eğitimci ve ressam Hüseyin Altaylı’nın değişik tekniklerde yapmış olduğu 338 adet eseri, kızı Zekiye Benek Altaylı tarafından 06 Şubat 2014 tarihinde müzeye bağışlandı. Yine vefat eden Prof. Dr. Mustafa Gürünlü’ye ait dokuz eser de ailesi tarafından bağışlandı. Bu bağışlarla birlikte müze koleksiyonunda eser sayısı 548’e ulaştı. Trakya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyeleri ile öğrencilerinin yaptığı eserlerle birlikte 376 sanatçının 683 eseri ile ziyaretçilerini beklemektedir.
Referanslar
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). İlhan Koman Resim ve Heykel Müzesi, https://edirne.ktb.gov.tr/TR-172355/ilhan-koman-resim-ve-heykel-muzesi.html (Erişim tarihi: 12.01.2019); Özcan, M. (2014). Trakya Üniversitesi İlhan Koman Resim ve Heykel Müzesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı: 257; Özcan, M. (2016). İlhan Koman Heykel ve Resim Müzesi, İçinde; F. Erbay, M. Erbay (Editörler), Değişen Üniversite Müzeleri. Edirne: Trakya Üniversitesi Yayınları: 211-214.