Hürkuş Hava Yolları
Havayolu İşletmeciliği
(Bursa, 1954 – 1959)
-
2019
29. 11. 1954’te Vecihi Hürkuş tarafından Bursa’da kuruldu. Havayolu kurmadan önce de ticari havacılık faaliyetlerine devam eden Vecihi Hürkuş, 1947 yılında Kanatlılar Birliği’ni kurdu. 1951 yılında beş arkadaşı ile havadan ilaçlama yapmak için Türk Kanadı isminde bir şirket kurdu. Ancak sonrasında aralarında çıkan sorunlar nedeniyle bu şirket başarılı olamadı. 1952 yılında havadan reklâm yoluyla Paro mamaları, Puro Sabunları gibi temizlik malzemelerinin tanıtımını yaptı.
Vecihi Hürkuş, Hürkuş Hava Yolları’nı Ziraat Bankası’ndan temin ettiği kredi ile Devlet Havayolları’nın yeni uçaklar alması sebebiyle seferden kaldırdığı altı adet De Haviland, bir adet Aerovan ve bir adet Tiger model uçakları olmak üzere sekiz uçağı 58.500 TL’ye satın alarak kurdu ve uçaklara aile fertlerinin isimlerinin kısaltmaları olan Had, Gül, Sev, Per, Ali, Nur ve Erk gibi isimler verdi. İstanbul-Bursa, İzmir-Aydın, İzmir-Milas, İstanbul-Zonguldak-Ankara, İzmir-Muğla, İstanbul-Ankara, İstanbul-Bursa-İzmir ve İstanbul-Eskişehir-Afyon hatlarında seferler yaptı, ayrıca Tercüman Gazetesi için İstanbul-Ankara, İstanbul-Bursa-İzmir ve İstanbul-Eskişehir-Afyon hatlarında günde üç uçakla havadan gazete taşımacılığı yaptı.
Gazete taşımacılığı yanında, uçaklarının iki kanadına astığı bez afişlerle büyük şirketlerin, bankaların, ses sanatçılarının reklamlarını yaptı. Tarım Bakanlığı ile havadan ilaçlama sözleşmesi imzaladı. 1959 yılında şirketi bir darboğaza girdi. Bu darboğazda, şirketin içinden gelen sabotajlar yanında, Devlet Hava Yolları'nın yıkıcı ve rekabet karşıtı yaklaşımı sebep olarak gösterildi. 1959 sonunda Hürkuş Hava Yolları'nın işletme izni iptal edildi. Havayolu filosunda bulunan uçakların bedellerinden ödenmeyen kısımlar ve yüksek sigorta borçlarının karşılığı olarak uçaklara banka tarafından el konuldu.
Bu zor duruma 27. 05. 1960 darbesi de eklenince Hürkuş Havayolları’nın uçaklarına, bürosuna ve atölyesine uzun süre el konuldu, uçakları tahrip oldu. Ticari havacılık faaliyetlerine son veren Hürkuş, elinde kalan son TC-ERK uçağıyla Maden Tetkik Arama Enstitüsü adına Anadolu’da Toryum, Uranyum ve Fosfat gibi maddelerin aranmasında görev yaptı.
Referanslar
Hürkuş, V. (2008). Havada, 1915-1925. İstanbul: Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi Derneği Yayını; Gürer, M. G. (2008). Vecihi Hürkuş: Göklerin Korkusuz Adamı. İstanbul: Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi Derneği Yayını; Yalçın, O. (2010). Vecihi Hürkuş’un Hayatı ve Çalışmaları, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 15: 103-117.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Hürkuş, V. (2000). Bir Tayyarecinin Anıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.